مبانی جرم انگاری خرافه گرایی از منظر آیات و حقوق موضوعه

از دیر باز در جوامع بشری خرافات و خرافه گرایی وجود دارد ، خرافه به مثابه پدیده برساخته از رفتار انسانی، از یکسو ضررهای هنگفتی بر نظم اجتماعی جامعه وارد می سازد و از دیگر سو سبب تخریب دین و دین گریزی در جامعه میشود ، برای مقابله با این پدیده شوم ، قرآن کریم در آیات مختلف ابتدا به تشریح علل خرافه گرایی پرداخته و سپس با ذکر برخی از مصادیق مهم آن ، به مبارزه با آن می پردازد به گونه ای که هدف اصلی پیامر اسلام را رها کردن مردم از غل و زنجیر خرافات و اوهام معرفی می کند. تصریح قرآن بر حرمت و ممنوعیت ترویج خرافات ، به عنوان منبع اصلی قانونگذاری، مبنای فقهی لازم برای مداخله کیفری را فراهم میسازد . در این خصوص از میان اصول حقوقی ، اصل صدمه بیشترین سهم را در توجیه جرم انگاری موارد خاص خرافات دارد . با این حال از آنجا که خرافات ذاتاً یک عمل ضد اخلاقی هم به شمار می آید ، بهم خوردن نظم اخلاقی جامعه هم میتواند راهنمایی قانون گذار در بخشیدن وصف کیفری به خرافات باشد. سیاست کیفری ایران پرهیز از جرم انگاری خرافه گری وترویج آن به عنوان جرم عام و مستقل است با این حال در قوانین کیفری برخی از مصادیق که با عناوین مجرمانه ای چون تحصیل نامشروع مال، کلاهبرداری ،ارتداد، سحر و انبطاق دارد مستوجب کیفر شناخته شده است در این میان عواملی چون اصل ممنوعیت صرف اندیشه مجرمانه (خرافات) ،ترجیح تدابیر غیر کیفری بر مجازات ، وجود بسترهای اجتماعی سوق دهنده به رمالی و خرافه گری و از همه مهمتر فقدان اجماع بر تعریف واحد از خرافات و اجمال و ابهام در مصادیق خرافات و دشواری معیارهای تشخیص خرافات از موارد مشکوک، در ترغیب قانوگذار به مداخله کیفری حداقلی و جزئی، تاثیر بسزای داشته است. در قانون تشدید مجازات کلاهبرداری ، جادوگری و رمالی هر گاه باعث فریب و سوء استفاده افراد قرار بگیرد تحت عنوان کلاهبرداری قابل تعقیب خواهد بود و به همین جهت رویه قضایی معمولا افراد متهم به رمالی و فالگیری را با استفاده از قوانین مرتبط با کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع مجازات می‌کنند و اگر این افراد جرم مستقل دیگری نیز مرتکب شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شوند. علاوه بر این، هرگاه صرف خرافات جنبه توهین به مقدسات داشته باشد یا عقاید اظهار شده فرد مروج خرافات مشمول ارتداد گردد ، مرتکب تحت پیگرد قرار خواهد گرفت. مقاله حاضر با روش ، تحلیلی توصیفی به بررسی مبانی جرم انگاری خرافات از منظر آیات و قوانین موضوعه می پردازد.