مفاهیم مقاومت در بخش حماسی شاهنامۀ فردوسی (مطالعۀ موردی: جوانمردی و صلح‌طلبی)

ادبیّات پایداری در ایران پیشینه ای طولانی دارد که نمونه های اعلای آن را باید در شاهنامه بازجست که فردوسی با درایت تمام، مضامین مقاومت و پایداری را در قالب حماسه به تصویر کشیده است تا ضمن تقویت روحیۀ همدلی و امید مردم، آنان را در هر دوره ای از تاریخ این سرزمین، به دفاع از آب‌وخاک ایران تشویق نماید. برخی از این مضامین با مفاهیم کلّی ادبیّات پایداری مشترک است؛ مفاهیمی نظیر: ستایش آزادی، ظلم ستیزی، امید به پیروزی، میهن دوستی و... که در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به طور ویژه دو مضمون محوری جوانمردی در جنگ و صلح طلبی، در مشهورترین داستان های بخش حماسی مورد بررسی قرار گرفت. مفهوم جوانمردی و داد در جنگ، دارای مضامینی فرعی چون: شبیخون‌نزدن، پیمان داری، رعایت حال رعیت و زنهاردادن است که از روحیۀ رادمردی جهان پهلوانان ایران سرچشمه گرفته است که حتّی در جنگ ها نیز مروّج و مبلّغ نیک خویی و عدل و انصاف هستند. ایرانیان به سبب آن که در موضع جنگ، تدافعی عمل می کنند، همواره صلح طلب بوده و به دنبال آشتی و آرامش هستند؛ امّا گاهی نیز آغازگر جنگ به شمار می روند که در این گونه از جنگ ها، انگیزۀ خون خواهی و کین ستانی، سبب روشن‌شدن آتش جنگ می شود که درواقع جنگی در راستای دفاع از خون های ریخته شده است که از لزوم اجرای آیین کین خواهی در نزد ایرانیان حکایت دارد.