دشوارۀ تبیین به‌مثابۀ هدف نمایشی پرداخت «دشمن» در ادبیّات داستانی دفاع مقدّس

چکیده«دشمن» جزو جدایی‌ناپذیر «جنگ - دفاع مقدّس» است. تبیین این واقعه به فراخور انواع و قالب های روایی از ظرفیت‌ها و مراتب مختلفی بهره می‌برد. مرتبۀ عالی «تبیین» در ادبیّات داستانی صورت‌گرفته و در بی‌واسطگی خواننده - شخصیت، به «القای» معنی به مخاطب می‌انجامد. ادبیّات داستانی دفاع مقدّس در پیشینۀ خود در نمایش (تبیین) دشمن، ناقص و ناکارآمد بوده است. دلیل این امر را باید در ناشناخته بودن نمایش و مراتب و مواقف آن در داستان نوین و چگونگی القای درون‌مایة نهایی ارزشمند با وجود نمایش بی واسطۀ دشمن دانست. نگارنده با تفکیک متعلّق های نمایش در ادبیّات داستانی نوین به‌عنوان برجسته ترین ظهور تبیینی در روایت، الزامات هر یک از این مراتب را برشمرده است. سپس با فرض جایگاه تعیین‌کنندۀ «دشمن» در ادبیّات داستانی دفاع مقدّس و ضرورت دستیابی به تجربۀ زیستی همسان با «دشمن» در ادبیّات به غرض «دشمن‌شناسی» و «خودشناسی» به تمایز دشوارۀ نمایش دشمن و خودی پرداخته است. در ادامه با طرح پرسش از چیستی و چگونگی «قضاوت» به‌عنوان رکن سازندۀ هدف نمایشی در داستان، برآیند نمایشی داستان را در هم افزایی سه ضلع: نویسنده، متن و مخاطب، تئوری پردازی کرده است.