تبیین قیام میرزا کوچک‌خان و دلیر تنگستان رئیس‌علی دلواری در ساختار معماری انقلاب اسلامی ایران

چکیدهآنچه در پژوهش های تاریخی و تحرّکات سیاسی، تحلیل قیام ها و نهضت های محلّی در تاریخ گذشتۀ ایران حائز اهمیت است، ریشه یابی جنبش های ملّی سیاسی تاریخی برای رسیدن به انقلاب ملّی و جهانی است. این جنبش ها که در سطح جهانی بازتاب چشمگیری یافت و رهبران برجستة سیاسی با هدف سرکوبی استعمار بیگانگان راهی این مسیر شدند، در شمال کشور، میرزا کوچک خان جنگلی و در جنوب کشور رئیس‌علی دلواری به فتوای مراجع عظام در نجف اشرف علیه استعمار روس و انگلیس ایستادگی و مقاومت کردند که در این جستار دو چهرة مبارز سیاسی آزادی‌خواه عصر مشروطه با روش توصیفی – تطبیقی مقایسه شده اند. براساس یافته های پژوهش میرزا کوچک‌خان و دلواری در زمان خود گمنام بودند، امّا با تغییر حکومت از شاهنشاهی به جمهوری اسلامی، نقش آنان در استقلال و استکبارستیزی هویدا شد و این دو چهرۀ انقلابی، منجر به تشجیع ندای آزادی‌خواهی علیه استعمار در دهه های بعد گردیدند.