تبیین پیش‌الگویی از مفهوم پایداری در گفتمان وصیّتنامۀ شهید حججی براساس نظریّۀ کنش گفتاریِ سرل

چکیدهنوع گفتمان، نوع بافت کاربردی، خالق اثر و نوع مخاطب می‌تواند بازتابی از مفهوم پایداری باشد، به‌نوعی که آن را به پیش‌الگویی از نماد مقاومت، صبر و شکیبایی بدل سازد. تبیین کنش های گفتاری وصیّت‌نامۀ شهید حججی به عنوان بخشی از میراث پایداری، می‌تواند خوانندگان را به جهان گفتمانی و موقعیت فکری وی نزدیک کند. این جستار به بررسی متن وصیّت‌نامۀ شهید حججی بر مبنای نظریّۀ کنش گفتاریِ سرل می‌پردازد. آرای سرل به پنج کنش گفتار اشاره دارد: اظهاری، ترغیبی، تعهّدی، عاطفی و اعلامی. این نظریّه، یکی از دیدگاه‌های تحلیل گفتمان است که بر اساس آن می‌توان به لایه‌های پنهان متن و ذهن نویسنده یا گوینده پی برد. تحلیل داده‌ها نشان داد که کنش‌های گفتاری از مجموع 115 کنش به‌کاررفته در متن، به ترتیب از بیش‌ترین فراوانی تا کم‌ترین عبارت‌اند از: کنش گفتاری نوع ترغیبی با 42 نمونه، اظهاری با 29 نمونه، عاطفی با 19 نمونه، تعهّدی با 14 نمونه و اعلامی با 11 نمونه؛ بنابراین، بیش‌ترین فراوانی به کنش گفتاری ترغیبی و کم‌ترین، به کنش گفتاری اعلامی اختصاص دارد. علاوه‌برآن، کنش‌های گفتاری ترکیبی نیز در متن به‌کاررفته‌اند. تبیین و نیّت گفتمانی تولیدکنندۀ متن در داده‌ها، بیانگر آن است که او قصد داشته است مخاطبان خود را با توصیه هایی مانند پایداری در تعهّدات، راسخ بودن در مسیر انتخاب و رسیدن به هدف و منحرف‌نشدن از آن در برابر محرّک‌های خارجی و انگیزش‌های درونی، پایداری در صبر و ایمان و پایبندی به ارزش ها ترغیب کند. همچنین، با بررسی نمودارهای آماری حاصل از پژوهش، بیش-ترین فراوانی کنش‌های گفتاری، از نوع ترغیبی و اظهاری است که خود تبیینی بر رویکرد شناختی و نیز نگرشی از پیوستار پایداری و مفهوم پیش‌الگویی استقامت را در ژانرها و حالات و نوع مخاطب در متن وصیّت نامۀ شهید حججی بازتاب می‌دهد.