پتروژنز و خاستگاه تکتونیکی توده گرانیتوئیدی زریگان: شاهدی بر ماگماتیسم کافتی درون قاره ای کامبرینزیرین در پهنه ساختاری ایران مرکزی

چکیدهتوده گرانیتوئیدی زریگان با ترکیب گرانیتی و سن کامبرینزیرین، در شمالغرب بافق )استان یزد( و در پهنه ساختاریایران مرکزی رخنمون دارد، به درون توالی آتشفشانی رسوبی مشهور به سریهای ریزو و دزو )یا دسو( نفوذ کرده و در -آن جای گرفته است. سنگهای سازنده آن، دارای ساخت و بافت پورفیری و پورفیروئیدی هستند. پورفیرها وپورفیروئیدها غالباً کوارتزی هستند و بافت خلیج خوردگی بارزی را نشان میدهند. علاوه بر کوارتز، فلدسپارهای سدیک وپتاسیک نیز به مقدار کمتر به صورت فنوکریست یا درشت بلور ظاهر شدهاند. سنگهای سازنده توده گرانیتوئیدی زریگانبه سری ماگمایی کالکآلکالن تعلق دارند، از لحاظ عناصر خاکی نادر سبک و سنگین (lree & hree) غنیشدگینشان میدهند و در ضمن از eu ناهنجاری مثبت نشان میدهد. سنگهای این توده نفوذی از عناصر سنگدوست بزرگ-یون (liles) ، عناصر خاکی نادر سبک (lrees) از جمله سریم و عناصر دارای قدرت میدانی بالا (hfes) از جملهزیرکنیم و همچنین عناصر نادر خاکی سنگین (hrees) نظیر y, yb, lu غنیشدگی نشان میدهد. این ویژگیها درمجموع با نشات گرفتن ماگماهای سازنده این توده گرانیتوئیدی از ذوب بخشی پوسته زیرین سازگار است. این تودهنفوذی در زمره گرانیتوئیدهای غیرکوهزایی نوع a2 قرار میگیرد، و دارای ماهیت ریفتی درون قارهای است. از این رو،توده گرانیتوئیدی زریگان، یکی از نمونههای بارز ماگماتیسم ریفتی یا کافتی در پهنه ساختاری ایران مرکزی است.