رخداد دورین (تریپانوزوما اکویی پردوم) در اسب های تولیدمثلی استان های همدان، مرکزی و لرستان

سابقه و هدف: بیماری دورین ناشی از تک یاخته ی تاژکدار انگلی به نام trypanosoma equiperdum لااقل از سال 1309 شمسی در تک سمیان ایران وجود داشته و از مناطق مختلف کشور از جمله خوزستان، لرستان، فارس و سیستان و بلوچستان گزارش شده است. در بسیاری از کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی نیز مواردی از این بیماری گزارش شده است. انتقال عامل بیماری عمدتاً به وسیله جفتگیری طبیعی از طریق اندام تناسلی خارجی مادیان و نریان اتفاق می افتد. در مطالعه ی حاضر بیماری دورین در تعدادی از اسبهای استانهای همدان، مرکزی و لرستان با روشهای بالینی، میکروسکوپی، سرولوژی و مولکولی تشخیص داده شد. مواد و روشها: در شهریور ماه 1400 صاحب یک راس سیلمی در یکی از باشگاه های سوارکاری اطراف همدان با شکایت از علایم تورم آلت قضیب و بیضه ها در اسب خود پس از بازگشت از استان خوزستان به کلینیک دانشکده مراجعه نمود. بررسیهای بالینی و تاریخچه ی نریان و نیز نشانه های بالینی در مادیانهایی که با آن کشش داشتند منجر به شک به رخداد دورین گردید. آزمایشات پاراکلینیکی شامل نمونه برداری از خون، نمونه برداری از واژن مادیانهای درگیر، تشخیص مولکولی pcr و نیز روش سرولوژی catt (card agglutination test for trypanosomiasis) جهت تشخیص انجام گرفت. علاوه بر اسبهای استان همدان، 2 مادیان در استان مرکزی نیز که با سیلمی مذکور سابقه جفت-گیری داشتند نیز آلوده تشخیص داده شدند. اخیراً در مرداد 1401 بیماری در 3 مادیان دیگر در بین عشایر استان لرستان با سابقه جفتگیری با یک نریان در استان خوزستان نیز با علاپم بالینی مشابهی تشخیص داده شد که یکی از مادیانها به دلیل درگیری شدید و بروز علاپم عصبی تلف شد. این مادیانها با سیلمی دهنده ی استانهای همدان و مرکزی ارتباطی نداشتند. یافته ها: در مادیانهای بیمار نشانه های متداول شامل لاغری و بیحالی، ازپا افتادگی و خواب طولانی، همچنین تورم و دپیگمانتاسیون پوست ناحیه پرینه و ترشحات واژنی بود. درهیچیک از نمونه های خون اخذ شده از اسبهای مبتلا عامل انگلی مشاهده نشد اما در بررسی میکروسکوپی نمونه های واژن چند راس مادیان تریپوماستیگوتهای انگل مشاهده گردید. بررسی نمونه های واژن با روش pcr حضور انگل تریپانوزوما اکوییپردوم تایید شد. در تمامی مادیانهای واجد نشانه های بالینی و نیز در تعدادی از مادیانهایی که با نریان دهنده جفتگیری داشته اند اما فاقد نشانه بیماری بودند واکنش سرمی مثبت در سرولوژی مشاهده گردید. مجموعاً تاکنون آلودگی 14 راس اسب تایید شده است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه ی حاضر نشان داد که عامل ایجاد کننده ی بیماری دورین در استانهای مختلف کشور در حال گردش بوده و لذا بررسیهای وسیع میدانی در اسبهای کشور اکیداً پیشنهاد میگردد.