برنامه درسی پنهان و نقش آن در نظام آموزشی و عملکردتحصیلی دانش آموزان

هر نظام آموزشی برای رسیدن به اهداف خود باید دارای برنامه درسی جامع و کامل باشد لذا بدون داشتن برنامه ای جامع و کامل نمی توان به اهداف مورد نظر رسید. برنامه درسی انواعی دارد که هر کدام جای بحث بسیاری دارد که یکی از این برنامه ها، برنامه درسی پنهان (مستتر) است که اگرچه نوشته نمی شود اما تاثیر به مراتب بیشتر از انواع دیگر برنامه ها بر یادگیری دارد. مفاهیم برنامه درسی پنهان از جمله مفاهیم بسیار ارزشمند و راه‌گشا در تفکر و عمل برنامه‌ریزی درسی است. برنامه درسی پنهان بعد غیرقابل پیش بینی یادگیری است. طراحی آموزشی بدون توجه به این بعد، غفلت از بخش مهمی است که در یادگیری دانش آموزان تاثیر فراوان دارد. برنامه درسی پنهان را باید یکی از سرمایه های مفهومی رشته برنامه درسی به شمار آورد. طرح این مفهوم سبب شده است تا نگاه سطحی نگرانه نسبت به پدیده برنامه درسی کاهش یافته، پدیده مذکور نه صرفاً در بعد طراحی، بلکه در سطح اجرا نیز مدنظر قرار گرفته، پویایی های آن رصد شود. اگر چه این مفهوم نخستین بار در سال 1968 توسط فیلیپ جکسون مورد استفاده قرار گرفت، اما در طی چند دهه گذشته بسیار مورد توجه نظریه پردازان حوزه برنامه درسی قرار گرفته است و هر یک از زاویه خاصی آن را مورد بررسی قرار داده اند، به گونه ای که تا امروز بیش از هزاران مقاله و کتاب در مورد آن به رشته تحریر درآمده است. این تنوع دیدگاه ها و نظریه ها از یک سو باعث غنای تئوریک مفهوم برنامه درسی پنهان شده و از سوی دیگر شناخت و درک آن را برای بسیاری از افراد مشکل نموده است. پژوهش حاضر، به روش مروری- کتابخانه ای انجام شده است و به ‌صورت توصیفی – تبیینی به مطالعه برنامه درسی پنهان و نقش آن در نظام آموزشی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پرداخته ‌شده است. هدف از نوشتن این مقاله آگاهی و حساسیت بیشتر مجریان تعلیم و تربیت نسبت به یادگیری متربیان است همچنین هدف دیگر این است که مربیان دقت بیشتری نسبت به هر آنچه که متربیان را احاطه کرده است، داشته باشند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برنامه درسی پنهان تاثیری به مراتب بیشتر نسبت به سایر برنامه های درسی بر متربیان دارد و باید مورد توجه مربیان قرار بگیرد.