تاب‌آوری کشاورزی و منطقه‌ای نواحی همجوار دشت لوت و نقش گردشگری بیابان در توانمندسازی اقتصاد و زیست‌بوم محلی

علیرغم برخورداری ایران از ظرفیت‌های مناسب اقلیمی، طبیعی و انسانی، وابستگی به درآمد نفت و تمرکز بر بخش کشاورزی کم‌بازده موجب کند شدن روند توسعه در جوامع محلی گردیده است. تشدید مخاطرات اقلیمی و بحران‌های آب و خاک نیز موجبات کاهش تولید، از بین رفتن دارایی‌های مولد، کاهش اشتغال، تشدید فقر و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی را فراهم نموده است. بنابراین واکاوی میزان تاب‌آوری کشاورزی و منطقه‌ای جوامع متکی بر اقتصاد منابع طبیعی حایز اهمیت است. در حالی‌که استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از تاب‌آوری کشاورزی مناسبی برخوردارند، تاب‌آوری کشاورزی استان کرمان اندک است. با این حال، با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، امکان تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در این استان‌ها وجود ندارد. تشدید اثرات تغییر اقلیم نیز دستیابی به رشد اقتصادی از طریق توسعه کشاورزی را دشوار می‌نماید. از سوی دیگر، تاب‌آوری منطقه‌ای استان سیستان و بلوچستان بسیار پایین می‌باشد و استان‌های خراسان جنوبی و کرمان نیز تاب‌آوری منطقه‌ای پایینی دارند. بنابراین، بحران‌های اقلیمی و غیراقلیمی پیش‌رو می‌تواند به تضعیف توان انطباق این استان‌ها منجر شوند. به نظر می‌رسد رویکرد تاب‌آوری از طریق تنوع‌گرایی همچون تمرکز بر گردشگری بیابان لوت می‌تواند زمینه مساعدتری را برای رشد و توسعه پایدار این مناطق فراهم نماید اما این مناطق در زمینه توسعه گردشگری بیابان توفیق چندانی نداشته‌اند. بدیهی است توسعه پایدار گردشگری بیابان لوت نیازمند طراحی چارچوبی راهبردی است که در آن مدیریت اصولی محیط فیزیکی، حفاظت موثر از آثار طبیعی و میراث فرهنگی، بازاریابی هدفمند، سرمایه‌گذاری در منابع انسانی و جلب مشارکت مردمی اهمیت بسزایی دارد.

agricultural and regional resilience of the neighboring areas of lut plain and the role of desert tourism in empowering the local economy and ecosystem

despite the fact that iran benefits from many climatic, natural, and human endowments, dependence on oil revenue and focusing on the low-productive agricultural sector have hampered the development of local communities. the intensification of climate risks and water and soil crises have also caused production losses, the destruction of productive assets, the reduction of employment opportunities, the aggravation of poverty, and the excessive exploitation of natural resources. therefore, an investigation of the agricultural and regional resilience of communities that rely on the natural resources’ economy is imperative. while the provinces of south khorasan and sistan and baluchistan have acceptable agricultural resilience, the agricultural resilience of kerman province is low. however, due to the limited water and soil resources, the production of many agricultural crops in these provinces is impossible. the intensification of climate change impacts also makes it difficult to achieve economic growth through agricultural development. on the other hand, the regional resilience of sistan and baluchistan province is very low. south khorasan and kerman provinces also have low regional resilience. therefore, future climatic and non-climatic crises can weaken the adaptive capacity of these regions. it seems that the resilience approach of diversification, i.e., focusing on lut desert tourism, can provide more opportunities for sustainable growth. however, these regions have not been successful enough in the field of desert tourism development. the sustainable development of lut desert tourism requires the design of a strategic framework in which proper management of the physical environment, effective conservation of natural monuments and cultural heritage, purposeful marketing, investment in human resources, and public participation are vital.