ارزیابی اثرات اختلالی ناشی از تغییرات اقلیمی و پروژه‌های سدسازی بر عملکرد اکولو‌ژیکی تالاب اله‌آباد با تاکید بر تولید گردوغبار

تالاب‌ها از مهمترین آبریز‌های حوضه‌های روان‌آبی شناخته می‌شوند که عمدتا با جانما شدن در پایانه‌ها و میان‌بندهای رودخانه‌ها؛ کارکردهای بوم‌شناختی منحصر به فردی را به ویژه در مولفه‌های زیستی بر عهده ‌دارند. ایران با توجه به پهنه‌بندی اقلیمی و پیکربندی زمین، از توانمندی‌های تالابی بالایی برخوردار بوده و انواع تالاب‌ها را از نظر نظام آبشناختی، غنای زیستی و شرایط توپوگرافیکی در خود دارد. در مقالۀ حاضر، با مورد مطالعه قرار دادنِ اله‌آباد به عنوان یک تالابِ درون‌خشکی، فصلی، آب‌شور و میان‌بند، شناخت و معرفی چگونگی اختلال‌های هواشناختی ناشی از تغییر اقلیم و سدسازی بر روی آن دنبال شده است. روش‌شناسی این پژوهش، با مطالعۀ منابع اسنادی، شامل: کتاب‌ها، مقاله‌ها، گزارش‌های هیدرومتری، آمارنامه‌های هواسنجی، نقشه‌های زمین‌شناسی و خاک‌شناسی و نیز تصاویر ماهواره‌ای شروع و به مستندسازی از طریق مشاهدات میدانی، ختم شده است. همچنین استفاده از محیط نرم‌افزاری gis با هدفِ تهیۀ نقشه‌های موضوعی و نیز کاربستِ مدل‌های تیپولوژی اقلیم به منظور پهنه‌بندی اقلیمی حوضۀ آبی تالاب اله‌آباد مورد نظر و استفاده بوده است. یافته‌های پژوهشیِ تحقیق نشان داد که؛ با کاهش حدود 30 درصدی در بیلان آبِ تالاب، اختلال‌های بوم‌شناختی نگران‌کننده‌ای در محدودۀ بلافصل تا محدوده‌های مستقیم و غیرمستقیم آن در حال وقوع است. در این میان، تبدیل شدن محدودۀ بلافصل تالاب اله‌آباد به چشمه و کانون تولید گردوغبار و ریزگرد، مهمترین نابسامانی اکولوژیکی پیش‌بینی می‌شود. اختلالی که باید به عنوان یک چالش جدّی و جدیدِ هواشناختی برای سکونتگاه‌های واقع در کُریدور شهری تهران – قزوین و سکونتگاه‌های جنوبی دشت قزوین، از قبیل: اشتهارد و بوئین‌زهرا و روستاهای پیرامون پیش‌بینی شود.