تاثیر تراکم پوشش گیاهی در میزان هورمون های جنسی مرال (cervus elaphus maral) در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی استان مازندران

تولید مثل یکی از بحرانی‌ترین و حیاتی‌ترین چرخه زندگی گونه‌های حیات‌وحش به شمار می‌آید و نقش اصلی را در تجدید نسل و بقاء جمعیت حیات وحش ایفا می‌کند. قبل از شروع فصل تولید مثل، سطوح هورمون‌ جنسی تستوسترون جنس نر و پروژسترون جنس ماده افزایش می یابند که سطح آنها از جنبه فیزیولوژیکی تولید مثل می تواند وابسته به بسیاری از عوامل فیزیولوژیکی بدن و عوامل محیطی باشد. یکی از این عوامل محیطی تاثیرگذار میزان پوشش گیاهی موجود در زیستگاه است که می تواند هم از جنبه کیفیت در انتخاب زیستگاه، هم از جنبه تغذیه کیفی و هم از جنبه پناه در سطوح هورمون های جنسی گونه های حیات وحش موثر باشند. مرال (cervus elaphus maral) بزرگترین گونه خانواده گوزن در ایران یکی از گونه های شاخص منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی است. نمونه های مدفوع برای مطالعه سطح تستوسترون و پروژسترون مرال در این منطقه انتخاب شده است. در سال های 1401 و 1402، 80 نمونه مدفوع در مناطق مختلف زیستگاه نمونه گیری شد و بلافاصله به فریزر c°20 - منتقل گردید و سپس سطح هورمون‌های تستوسترون و پروژسترون در آزمایشگاه به روش آنزیمی ایمنواسی با کیت مخصوص و دستگاه الایزا اندازه گیری شد. در مناطق نمونه برداری مدفوع، پوشش گیاهی منطقه نیز به صورت درصد پوشش‎گیاهی درختی، درصد پوشش گیاهی درختچه ای و درصد پوشش گیاهی علفی اندازه گیری شد. نتایج مدل نهایی اثر پارامترهای پوشش گیاهی بر هورمون جنسی تستوسترون نشان داد که هیچ یک از پارامترهای پوشش گیاهی زیستگاه در غلظت هورمون تستسترون مرال نر اثر معنی دار نداشته اند (0.05>p). اما از پارامترهای پوشش گیاهی زیستگاه، درصد پوشش گیاهی علفی رابطه معنی داری با غلظت پروژسترون مرال ماده داشته است (0.004= p). این نتایج می تواند از نظر حفاظتی و مدیریتی برای گونه مرال و دیگر سمداران کشور مورد توجه قرار گیرد.

effect of vegetation density on sexual hormone of red deer (cervus elaphus maral) in alborz-markazi protected area in mzandaran province

reproduction is one of the most critical and vital life cycles of wildlife species and plays the main role in the renewal and survival of the wildlife population. before the beginning of the breeding season, the levels of testosterone in males and progesterone in females increase, and their levels can depend on many physiological factors of the body and environmental factors from the physiological aspect of reproduction. one of these influential environmental factors is the amount of vegetation in the habitat, which can be effective both from the aspect of quality in the selection of the habitat, from the aspect of quality nutrition and from the aspect of shelter in the levels of sex hormones of wildlife species. cervus elaphus maral (cervus elaphus maral), the largest species of the deer family in iran, is one of the key species of the north central alborz protected area. stool samples have been selected to study testosterone and progesterone levels in this region.in the years 1401 and 1402, 80 stool samples were sampled in different areas of the habitat and immediately transferred to a freezer at -20°c, and then the level of testosterone and progesterone hormones was measured in the laboratory by enzyme immunoassay method with a special kit and elisa device. in the stool sampling areas, the vegetation of the area was also measured as the percentage of tree vegetation, the percentage of shrub vegetation and the percentage of herbaceous vegetation. the results of the final model of the effect of vegetation parameters on the sex hormone testosterone showed that none of the vegetation parameters of the habitat had a significant effect on the testosterone concentration of male sperm (p < 0.05). however, among habitat vegetation parameters, the percentage of herbaceous vegetation had a significant relationship with the concentration of female meral progesterone (p=0.004). these results can be considered in terms of conservation and management for the meral species and other samadarans in the country