مقایسه سمیت آفت‌کش‌های گیاهی و شیمیایی علیه مرحله بالغ کنه تارتن دولکه‌ای (tetranychus urticae koch) در شرایط آزمایشگاهی

کنه تارتن دولکه‌ای، tetranychus urticae koch (acari: tetranychidae) از آفت اقتصادی مهم و یکی از مخرب‌ترین آفات گیاه‌خوار مکنده برای بسیاری از محصولات زراعی و گلخانه‌ای در جهان و ایران می‌باشد. با توجه به توسعه مقاومت به آفت‌کش‌های شیمیایی متداول در این آفت، این تحقیق با هدف ارزیابی و مقایسه اثرات کنه‌کشی چند آفت‌کش گیاهی و شیمیایی روی مرحله بالغ کنه تارتن دولکه‌ای (t. urticae) در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. آزمایشات زیست‌سنجی با ترکیبات مختلف شامل پالیزین، تنداکسیر، نیکووار، دایابون (به عنوان آفت‌کش‌های گیاهی)، روغن معدنی و کنه‌کش‌های شیمیایی اسپیرومسیفن و بی‌فنازیت در شرایط به روش غوطه‌وری اجرا شد. با توجه به نتایج، در 24 ساعت پس از تیمار، بیشترین و کمترین سمیت روی کنه‌های بالغ به ترتیب مربوط به آفت‌کش شیمیایی اسپیرومسیفن با lc50 برابر با 39/44 پی‌پی‌ام و آفت‌کش گیاهی دایابون با lc50 برابر با 8163 پی‌پی‌ام بود. بعد از کنه‌کش شیمیایی اسپیرومسیفن، بیشترین سمیت و به عبارتی کمترین lc50 به ترتیب برای بی‌فنازیت، تنداکسیر، پالیزین، روغن معدنی و نیکووار با مقادیر 96/140، 2566، 3252، 3969 و 5313 پی‌پی‌ام برآورد گردید. نتایج تجزیه واریانس مقایسه آفت‌کش‌های گیاهی و شیمیایی 24، 48 و 72 ساعت پس از تیمار نشان دهنده وجود اختلاف معنی‌داری بین آن‌ها از نظر میزان مرگ‌و‌میر ایجاد شده در کنه‌های بالغ تارتن در سطح احتمال یک درصد بود. براساس نتایج مقایسه میانگین، بیشترین و کمترین میزان مرگ‌و‌میر کنه‌های بالغ آفت در 72 ساعت پس از تیمار به ترتیب برای کنه‌کش شیمیایی بی‌فنازیت، نیکووار، روغن معدنی، تنداکسیر، اسپیرومسیفن، دایابون و پالیزین با میانگین‌های 60/83،‌ 80/78، 80/74، 00/72، 80/66، 00/66 و 60/59 درصد محاسبه شد. یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد که آفت‌کش‌های گیاهی تنداکسیر، نیکووار، دایابون و پالیزین و ترکیب کم خطر روغن معدنی تاثیر قابل توجه و امیدوارکننده‌ای در مقایسه با کنه‌کش های شیمیایی بی‌فنازیت و اسپیرومسیفن بر کنه‌های تارتن دولکه‌ای بالغ داشتند.