تاویل قرآن در مثنوی

تاویل به معنی بازگشت به اصل یک شی ءاست و معانی اصطلاحی که برای آن گفته شده به همین معنی باز می گردد . ملاک صحت تاویل دو چیز است : یکی قول معصوم ( ع) و دوم عدم مخالفت لفظ با معنی تاویلی . از نظر مولوی تاویل باطل دو نوع است : یکی تاویل مبتنی بر عقل جزئی و دوم تاویل مبتنی بر هوای نفس . تاویل ممدوح از نظر مولوی از سه بعد مطرح می شود : بعد غایت شناسانه : یعنی باید پویایی و تحرک بخشد . بعد موضوع شناسانه : یعنی باید ظاهر کلام را نفی نکند و نص بر خلاف نباشد . بعد فاعل شناسانه : یعنی باید مبتنی بر کشف و شهود باشد . تاویل قرآن از نظر مولوی ، بر خلاف بعضی از متصوفه ، با رعایت قابلیت لفظ برای معنی تاویلی صورت می گیرد . ‌ بعد موضوع شناسانه : یعنی باید ظاهر کلام