شگردهای داستان پردازی در بوستان

یکی از راههای شناخت ادبیات داستانی فارسی ، بررسی آن با شیوه های علمی جدید و اعمال تحلیل های ساختارگرایانه بر روی متون روایی است . نتیجه ی کاربست چنین شیوه هایی ،‌علاوه بر احیای سنتهای داستانی قدیم ، به شناخت هر چه بیشتر ساختار روایی متون و کشف شگردهای اصلی داستان پردازی نویسندگان و تبیین نقاط قوت و ضعف آثار آنها منجر می شود . درمورد لفظ و معنای اشعار سعدی ، شارحان و محققان مباحث فراوانی مطرح کرده اند اما درباره ی تکنیک داستان پردازی او کمتر مطلب در خور توجهی یافت می شود . این مقاله کوشیده است تا نخست همه ی حکایات بوستان را با توجه به تعاریف مشخص و کمی ، بررسی نماید . آن گاه با عنایت به عناصر تشکیل دهنده ی ساختار حکایات ( اعم از تعداد حوادث ،‌ تعداد اشخاص ،‌ نتیجه گیری پایان حکایت و ...) به تفکیک و طبقه بندی انها بپردازد . با اعمال شیوه ای که به تسامح می توان آن ‹‹ ریخت شناسی ›› نامید ، پنج الگوی روایی حاصل شده است که غالب حکایات سعدی در این الگوهای پنجگانه جای می گیرد و سعدی با توجه به کلیشه های روایی مضبوط در ذهن خود ، به تکمیل و تتمیم حکایات و گاه گسترش و تحدید آنها دست زده است . بحث در جنسیت اشخاص ، طبقه اجتماعی اشخاص ، کم و کیف حضور اشخاص ، شخصیت های واقعی و تمثیلی ، نقد شیوه های روایت و انواع گفت و گو در بوستان سعدی ، از دیگر مطالبی است که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است .