نسبت‌سنجی دیدگاه‌های حکیم سهروردی و ویکتور فرانکل در معناداری زندگی بر پایۀ انگارۀ کشف معنا

یکی از برجسته‌ترین دغدغه‌های بنیادین و وجودیِ انسان معاصر یافت معنای زندگی است. معنادرمانی شاخه‌ای از فلسفه‌درمانی است که به طور خاص به تحلیل و حل این دغدغۀ مهم روی آورده است. ویکتور امیل فرانکل، پایه‌گذار معنادرمانی، معتقد است که باید با ابزار «کشف» به معنای زندگی دست یافت. مولفه‌های کشف معنا از نگاه او (1) دین (خدا)، (2) رنج گریزناپذیر، و (3) از خودفراروی است. به باور برخی از مفسرانِ دیدگاه فرانکل، «معنایِ غایی» زندگی تنها در باورمندی و رسیدن به خدا است و این سرآغازی برای مراجعه به گرایش‌های فکری و فلسفیِ معنویت‌گرا همچون حکمت اشراق است که قرن‌ها پیش ارائه گردیده است. سهروردی بر این باور است که اگرچه عارف باید نور حق را در آیینۀ دل ببیند، اما تا زمانی که خویشتن را می‌بیند، به حقیقت توحید نخواهد رسید (ازخودفراروی). مقولۀ نور نیز در حکمت اشراق با معنای زندگی و آنچه مایۀ یافت معنا می‌شود پیوندی تنگاتنگ دارد. نور چیزی است که تاریکی را می‌زداید و هر آنچه ناپیدا است را آشکار می‌سازد. در اصطلاح فلسفی نور ظاهر بذاته و مظهر لغیره است؛ یعنی نور در ذات خود هویدا و آشکارکنندۀ پدیده‌های پیرامون خود است. بی‌تردید برای کشف معنای زندگی در جهانی که سرشار از تاریکی و موانع مادی است، نیازمند نوریم. اگر نورِ زندگی را بیابیم معنای زندگی را هم خواهیم یافت. در حکمت سهروردی خداوند نورالانوار است و همان گونه که در معنادرمانی هم آمده، معنای غائی چیزی جز خداوند نمی‌تواند باشد. این نور در سراسر هستی جریان دارد و می‌توان ادعا کرد که جایی از جهان نیست که تهی از معنا باشد.