معرفت‌شناسی تجربه دینی نزد سهروردی و کیرکگور: تحلیلی بر اساس نظریه ویلیام آلستون

ویلیام آلستون یکی از مدافعان قول به اصالت تجربه دینی است که نظریه‌ای جامع برای دفاع از الگوی ادراکی تجربه دینی پیشنهاد می‌کند. او تحلیل خود را بر مبنای نظریه‌ای عام از ادراک بیان می‌کند. آلستون بر این باور است که می‌توان تجربه ادراکی از خدا را به نحو موجهی ادراک تجربی خدا دانست و این آگاهی تجربی به خدا سهم مهمی در باور دینی دارد. دو فیلسوف مهم، سهروردی و کیرکگور از دو عالم متفاوت دربارۀ دین و تجربه دینی سخن گفته‌اند که با نگاه مرسوم زمانه خود تفاوت دارد و می‌توان آرای آنان را بر اساس نظر آلستون تحلیل و بررسی کرد. سهروردی در مقدمۀ کتاب حکمت الاشراق، دو مفهوم مهم «بحث» و «تاله» را بیان می‌کند. تاله منبع مهم معرفت فلسفی است که این منبع از طریق اتصال به خدا به دست می‌آید و کاملاً فردی است. تجربه ادراکی از خدا همان کشف و شهود است که فرد را بی‌واسطه به حقیقت می‌رساند. کیرکگور نیز به دو نوع حقیقت قائل است: حقیقت عینی و حقیقت انفسی. او با نقل داستان ابراهیم در کتاب ترس و لرز، تجربه دینی را به روشی پدیدارشناسانه ترسیم می‌کند. رابطه‌ای کاملاً فردی و شخصی با خداوند بدون هیچ معیار از قبل تعیین‌شده‌ای. این همان حقیقت انفسی است که ایمان نامیده می‌شود. این نظر قابل مقایسه با کشف و شهود نزد سهروردی است که فراتر از عقل استدلالی است. این مقاله بر آن است تا اصالت تجربه دینی را با استفاده از نظر ویلیام آلستون نزد این دو حکیم بررسی کند و نشان دهد این نگاه به دین چه پیامدهایی دارد و چگونه می‌تواند افق جدیدی برای فهم بهتر و عمیق‌تر دین باز کند.