بازخوانی تاثیر آیین مهرپرستی بر آراء سهروردی

سهرودی بر اساس حکمت خالده (حکمت جاویدان، جاویدان خِرد) معتقد است که حکمت حقیقی در همۀ زمان‌ها و مکان‌ها امری واحد است. بر همین اساس سهروردی از همه حکمت‌ها و آیین‌های پیش از خود بهره برده است. از جمله این آیین‌ها مهرپرستی است که برخی از پژوهشگران نیز تلاش کرده‌اند ابعادی از تاثیرپذیری سهروردی از آیین مهر را نشان دهند. برخی مانند کربن و دکتر دینانی با اشاره به مفاهیم خورشید (هورخش) و خره کیانی به تبیین تاثیر آیین مهری بر آراء شیخ اشراق پرداخته‌اند و برخی نیز مانند دکتر عالیخانی تلاش کرده‌اند که با تطبیق بخش‌هایی از رساله مونس العشاق با قطعاتی از مهریشت، یادآور شوند که سهروردی از محتوای مهریشت آگاه بوده و از این محتوا در نگارش داستان‌های تمثیلی خود بهره برده است و از آنجا که محتوای مهریشت، در ستایش ایزدمهر توسط مغان آیین مهر بعد از مرگ زردشت نوشته شده است، گویی سهروردی آگاهانه یا غیرآگاهانه از آموزه‌های این آیین بهره برده است. در این پژوهش با بازخوانی تاثیر آیین مهرپرستی بر آراء سهروردی، مسئله جایگاه «مهر» در نظام هستی‌شناسی سهروردی و تبیین آفرینش بر اساس مهر و قهر در پرتو حکمت خالده مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین نشان داده شده است سهروردی بر اساس گرایش به حکمت خالده از مفاهیم هورخش و خره کیانی استفاده کرده و معتقد است که حقیقت واحد با تعابیر مختلف در میان اقوام و ملت‌ها ظهور کرده است. وی خود را میراث دار حکمای ایران باستان و یونان باستان و مصر باستان و ... می‌داند و در سایه تعالیم اسلامی تلاش نموده است حقیقت واحد که در طول تاریخ با تعابیر گوناگون مطرح شده را در قاب زمانه خویش بیان نماید.