عالم خیال و فلسفه سیاسی معاصر: تفسیر هانری کربن از میراث فلسفی شیخ اشراق و تاثیر آن در غرب

هانری کربن برای اولین بار به معرفی نظام فکری شیخ اشراق و میراث فلسفی او به غربیان پرداخت. «عالم خیال»، که شیخ اشراق آن را مطرح کرد و در سنت اشراقی-ایرانی بسط یافت، مهم‌ترین مفهومی بود که مورد توجه کربن قرار گرفت. مفهوم عالم خیال توجه بسیاری از اندیشمندان غربی را به خود جلب کرد و اصطلاح اروپایی imaginal که کربن آن را جعل و ابداع کرده بود به تدریج به مفهومی فنی در زبان‌های غربی تبدیل شد و ابزاری مفهومی در مطالعات هنر، نظریه ادبی، روان‌کاوی، و اسطوره‌شناسی را شکل داد. این جریان کربنی هرچند در حاشیه اندیشه معاصر بوده است و هرگز به جریانی مهم و تاثیرگذار بدل نگشت، اما مطالعه آن حائز اهمیت فراوانی است و نقش میراث حکمای ایرانی به ویژه شیخ اشراق را نشان می‌دهد. در مقاله حاضر هدف من مطالعه جایگاه مفهوم عالم خیال در حوزه فلسفه سیاسی و اجتماعی معاصر است. اندیشمندان معاصر اروپایی چون ژیلبر دوران، پل ریکور، میشل مافزولی، کریستیان ژامبه، ژان ژاک وونن بورژه و چیارا بوتیچی ازجمله کسانی هستند که کوشیده‌اند فلسفه خیال را مبنای نظریه‌پردازی سیاسی و اجتماعی قرار دهند و در این مسیر به درجات از میراث کربن بهره جسته‌اند. از دید این فیلسوفان، سیاست و جامعه باید بر مبنای عنصر بنیادین خیال مورد فهم قرار گیرد و آرمان‌اندیشی سیاسی یا تغییر اجتماعی باید با عنایت به این بُعد انتولوژیک مورد فهم قرار گیرد. با تقسیم این فیلسوفان به دو جریان راست و چپ می‌کوشم دوگانگی تخیل و تاثیر آن بر سیاست را موضوع تحلیل قرار دهم. در نهایت با تکیه بر دستاوردهای پدیدارشناسی تخیل می‌کوشم توضیح دهم ورود غیرانتقادی مفهوم عالم خیال به اندیشه سیاسی چه آسیب‌هایی در پی دارد و چگونه می‌توان با آن مواجهه نقادانه داشت.