شیخ اشراق و نحوه علم به محسوسات

مسئله علم حضوری به محسوسات و جزئیات از مسائل اختلافی در فلسفه است. از آن جمله است اعتقاد ملاصدرا به امتناع علم حضوری خداوند به مادیات متغیر و محسوسات از سویی و اعتقاد برخی از شارحان مکتب او به امکان علم مزبور در مخالفت با ملاصدرا از سوی دیگر. سهروردی از جمله اقسام علم حضوری را علم حضوری نفس به خود و حالات خود و علم علت تامه به معلول و علم معلول مجرد به علت تامه برشمرده است. برخی شارحان شیخ اشراق ادعا کرده‌اند که علاوه بر علم نفس به خود و حالات خود علم نفس به محسوسات نیز از دید سهروردی علم حضوری تلقی می‌شود. از دید این مقاله اگر مقصود از این کلام علم حضوری به محسوس بالذات باشد موجه است اما اگر مقصود علم حضوری به محسوس بالعرض یعنی شی خارجی باشد محل کلام و اشکال است و محذورات عقلی بر آن عقلی مترتب است و به نظر می‌رسد حتی کلمات سهروردی بر آن دلالت ندارد. این مقاله در جهت تبیین این مطلب خواهد بود