تبیین رابطه مفهوم حیات با معنای زندگی از دیدگاه سهروردی

مسئله «معنای زندگی» از زوایای مختلف و با رویکردهای گوناگون قابل بررسی است؛ تا جایی ‌که با پیشرفت علم و تمرکز بر مباحث میان‌رشته‌ای، این مسئله از چالش‌های حوزه فلسفه دین به ‌شمار می‌رود. بر مبنای تمایز میان «معنای زندگی» و «عوامل معنابخش زندگی»، و این که برخی فلاسفه در این باب تنها به مفهوم «حیات» پرداخته‌اند، نه «معنای زندگی»، می‌توان گفت مسئله «معنای زندگی» نسبتاً نو و بدیع بوده و در اندیشه فیلسوفان گذشته صراحتاً مطرح نشده است. در چنین‌ شرایطی، می‌توان با دو رویکرد به دیدگاه یک فیلسوف در این زمینه پی برد: (1) تبیین عوامل معنابخش زندگی و تطبیق آنها با اندیشه فیلسوف در مباحث مرتبط با معنا؛ (2) در نظر گرفتن مبانی اصلی مکتب فلسفی حکیم و تبیین ارتباط آن با معنای زندگی. شیخ اشراق همچون برخی فیلسوفان مسلمان، به مسئله «معنای زندگی» تصریح و حتی اشاره نکرده و صرفاً به تعریف مفهوم «حیات» پرداخته است. او بر مبنای ارتباط وثیق میان حیات و نور، این ارتباط را به «معنای زندگی» پیوند داده است. در نگاه وی، موجود حیّ، درّاک فعّال بوده، و ادراک به معنای ظهور ذات چیزی برای آن چیز است. نور همانند حیات عبارت است از ظهور و نورانیت؛ لذا هر موجود نورانی دارای حیات، و هر موجود حیّ نورانی است. در بررسی مسئله «معنای زندگی» بر پایه نور سهروردی و تعریف وی از حیات، می‌توان گفت موجودات درّاک عالم دارای مرتبه‌ای از نور و حیات هستند. حال بر مبنای ملازمت میان نور و خیر، هر موجود برخوردار از نورانیت و حیات بیشتر، از خیریت بیشتری هم بهره‌مند است. همچنین سهروردی، مفهوم سعادت با اقسام گوناگون را مترادف با خیر و شقاوت را مترادف با شر می‌داند. ضمن این که سعادت‌طلبی از نشانه‌های زندگی بامعنا بوده و هر موجودی برخوردارتر از نورانیت و حیات، از خیریت و سعادت بیشتری نیز بهره‌مند است و مآلاً معنای زندگی وی والاتر و پربارتر خواهد بود. از این رو معنای زندگی را می‌توان از شئون مرتبه حیات و نورانیت دانست.