هویت ایرانی در سنت یهودی و مسیحی

دین و آیین‌های دینی از مهم‌ترین مولفه‌های هویت یک ملت یا فرهنگ است. ایران با فرهنگی بسیار کهن همواره با دین، آن هم دین توحیدی، عجین بوده است. یکی از موضوعات مهم در باب هویت ایرانی، تاثیر یا ردپای این هویت در دیگر فرهنگ‌ها است. یهودیت و مسیحیت دو دین توحیدی ابراهیمی هستند که می‌توان با شواهد و قرائن روشن هم تاثیر فرهنگ و دیانت ایرانیان را در آن‌ها نشان داد و هم ردپای باورها و مناسک و اسطوره‌های ایرانی را. در این مقاله نشان داده‌ایم که یهودیان هنگامی که تحت حاکمیت ایرانیان، به‌ویژه هخامنشیان، درآمدند تحت تاثیر افکار و باورهای زرتشتی قرار گرفتند و بسیاری از آن باورها را هم در مکتوبات مقدس خود و هم در نظام باورهای خود جای دادند. از طرف دیگر، مسیحیت نیز، به‌ویژه در مراحل شکل‌گیری خود، از آبشخورهای ایرانی تغذیه کرده است. از آنجا که مسیحیت از دل یهودیت برآمده است و کتاب مقدس یهودیان (عهد عتیق) را کتاب مقدس خود می‌داند، باورهای بنیادین یهودیِ برگرفته از ایرانیان، مانند باور به روز رستاخیز و فرشتگان و مسیحای منجی آخرالزمان و نظایر آن‌ها، باورهای بنیادین مسیحی نیز هستند. در این مقاله همچنین نشان داده‌ایم که مسالة هویت ایرانی در مسیحیت را می‌توان هم با توجه ‌به واکنش‌های سلبی و دفاعیه‌پردازانة مسیحیان و هم از طریق جریان‌هایی مانند آیین‌ گنوسی، مانوی، و مهرپرستی دنبال و بررسی کرد.