عرفان و تصوف اسلامی-ایرانی و نسبت آن با هویّت فرهنگی ایرانیان

هویت فرهنگی واقعیتی است که در ژرفای روح و جان یک ملت ریشه دوانده و از چنان ثباتی برخوردار است که گویی خلق ‌و خوی مردم یا طبیعت ثانوی ایشان شده است. از سویی آنچه در پایداری و سربلندی هویت فرهنگی ایرانیان در طول تاریخ نقش عمده ای ایفا کرده است، گذشتۀ تاریخی و میراث مکتوبی است که همواره بزرگان ادب پارسی در آثار خود به یادگار گذاشته اند. از دیگر سو، مذهب تشیع به‌عنوان شکل ویژه ای از دین ورزی که با روحیۀ حقیقت‌طلبی و جوانمردی ایرانیان سازگاری داشته است، مولفه ای حیاتی برای هویت فرهنگی ایرانیان محسوب می شود. عرفان و تصوف اسلامی-ایرانی صورتی ویژه از تعریف توامان دین و عرفان است که مختص ایرانیان بوده و نه‌تنها به سبب پیوند با ادبیات فارسی و مذهب تشیع، بلکه به سبب حضور رمزی و نمادین عناصر اساطیری و فرهنگی ایران باستان، شکلی منحصر به فرد به خود گرفته است و مسیری متفاوت از تصوف عراق و دیگر سرزمین های اسلامی طی می کند و از این رو، می‌تواند یکی از شاخص های مهم در تعریف هویت فرهنگی ایرانیان باشد و به حفظ آن کمک کند.