نقش بغداد در شناسایی هویت فرهنگی ایرانیان در بستر تمدن اسلامی

بغداد شهری است که در بستر تمدن کهن ایران باستان بنا شده و در طول تاریخ اسلام نقش بسیار مهمی را در قامت مرکز تبادل فرهنگی ایرانی- اسلامی ایفا کرده است. هویت فرهنگی و تمدنی ایران باستان در ساخت و درخشش شهر بغداد نمایان گردید و در دوران طلایی تمدن اسلامی این شهر به‌عنوان میراث‌دار تمدن ایرانی به اعتلای جنبه‌های تمدنی اسلام کمک شایانی کرد تا آن‌جا که می‌توان تبلور تمدن اسلامی را در این شهر جستجو کرد. اما آنچه حائز اهمیت است و در این پژوهش قابل تحلیل و بررسی، نقش این شهر در شناساندن هویت فرهنگی و تمدنی ایرانیان به تمدن اسلامی می‌باشد که در مولفه‌های متعددی قابل ارائه است؛ ازجمله مکان‌گزینی این شهر، معماری و نحوه ساخت این شهر، نهادها و ساختارهای اداری و دیوانی که مدیریت جامعه اسلامی را از این مرکز برعهده می‌گرفتند و از همه مهم‌تر نقش علمی و فرهنگی که این شهر در دوران اوج اعتلای تمدن اسلامی برعهده گرفت و مکانی برای تلفیق میراث تمدن‌های بزرگ در بستر تمدن اسلامی گردید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که این شهر محلی برای تلاقی فرهنگ ملل مفتوحه است که پس از یک دوره تنش‌های نظامی به مکانی برای مبادلات و مناسبات فرهنگی و تمدنی تبدیل شد. نوآوری پژوهش اخیر از این‌رو است که بغداد، ایرانیان را به‌عنوان فعال‌ترین عناصر جهت همکاری در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در دل خود جای داد و از هوش و توانمندی آنان در امور حکومتی بهره برد. در حقیقت حضور ایرانیان در مرکز خلافت اسلامی سبب شناسایی هویت فرهنگی و تمدنی ایرانیان در بستر تمدن اسلامی گردید.