تاثیر و تاثر هویت ایرانی و معماری: خیابان های میرزا کوچک خان و سی تیر تهران

هم‌نشینی بناهای مذهبی متعلق به سه اقلیت دینی در شهرهای ایران و در کنار کثرت مساجد، نشان‌دهندۀ پذیرش این بناها توسط مردم و درک ایرانیان از تفاوت‌های اعتقادی موجود در بستری واحد یعنی هویت ایرانی است. به همین دلیل، وجود چهار بنای مذهبی در محور خیابان‌های میرزا کوچک‌خان و سی‌تیر پایتخت نیز با لقب «خیابان ادیان» ادراک می‌شود. اما آنچه امروز و در پی توسعۀ اقتصادی شهر اتفاق افتاده، تبدیل بافت منطقه به محدوده‌ای تجاری بوده که بخش متراکمی از این تجاری‌سازی نیز در جدارۀ خیابان‌های مذکور و مجاورت بناهای نام‌برده قرار دارد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر این تغییر بافت و به حاشیه رفتن چهار بنای مذهبی، بر شیوۀ ادراک محیط توسط عموم ناظران است؛ به همین منظور، ویژگی‌های پدیدارشدۀ این بناها به‌عنوان نمادهای مذهبی و بافت تجاری به‌عنوان جدارۀ غالب، ارتباط این دو با بستر قرارگیری خود یعنی محیط شهری و نیز چگونگی ادراک این مجموعه توسط ناظران، با بهره‌گیری از روش تحقیق پدیدارشناسی و اصل «ادراک نقش و زمینه» در نظریۀ گشتالت واکاوی شده است. در پایان پژوهش به نظر می‌رسد که اولویت‌یافتن واحدهای تجاری در «پدیدار شدن به‌مثابه یک پدیده»، موجب تنزل جایگاه این چهار بنا در مراتب ادراک ناظران شده و در نتیجه، هویت این محیط از محل هم‌نشینی نمادهای مذهبی ایران به محوطه‌ای تجاری با چند تک‌بنای بازماندۀ تاریخی تبدیل گشته است. به عبارت دیگر، امروزه عنوان «خیابان ادیان» بر این محور شهری، بی‌اعتبار به نظر می‌رسد.