ایران مردمان مسلمان؛ از هویت دینی تا ارزش‌های ملی

«هویت دینی»، یکی از مهم‌ترین مصادیق و انواع هویت است. در کنار «هویت دینی»، «هویت ملی»، نیز از جمله ساحات هویت است. هویت های متفاوت و مختلف برون دادهای کنش گرایانه مختلفی و حتی متضادی را اقتضا دارند. در مواردی اقتضای کنش‌های مبتنی بر هویت ملی با کنش‌های دارای منشا هویت مذهبی دارای تقابل است. این مساله به دوگانه هویت دینی با ملی دامن می‌زند. مواجهه ایران مردمان در میان کنش الزامات رفتاری مبتنی بر هویت دینی و ملی در پژوهشی مبتنی بر تحلیل محتوای دینی، مساله این پژوهش است. بر اساس برون‌دادهای این پژوهش آموزه های دینی ضمن نفی ناسیونالیسم منفی مبتنی بر نژادپرستی، مفهوم وطن به‌عنوان دال مرکزی هویت ملی را نیز شناسایی کرده است. چنان که پذیرش اسلام جهان شهر به‌عنوان هسته سخت پروژه فکری نویسنده در خوانش عصری اسلام، به هیچ وجه با ناسیونالیسم منفی همسو نیست و آن را نفی می‌کند. در این میان هرچند فهم از الزامات و ایجابات کنش های همسو با هویت دینی و ملی در سطحی نسبی است ولی در میان کنش و تزاحم الزامات این دو هویت، درک عقل به‌عنوان تنها سنجه واجد حجیت در کنش انسانی، معیار رحجان یکی از طرفین تزاحم است.