برقع، هویت بومی- اجتماعی زنان هرمزگان

هویت یا کیستی، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و خلقیات رفتاری و اعتقادی است که شخص را نسبت به دیگران متمایز می‌گرداند. پس از تغذیه و سلامت، پوشاک یکی از مهم‌ترین نیازهای انسانی است که ویژگی‌های هویتی مشخصی را در جوامع انسانی هویدا می‌سازد. رنگ، فرم و نوع لباسی که هر فرد در اجتماع از آن استفاده می‌کند، نشانه‌هایی از هویت فردی، قومی، منطقه‌ای و ملی افراد جامعه محسوب می‌گردد. برقع، بخشی از لباس زنان هرمزگان است که به‌عنوان روبنده، مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر مستوری، کارکردهای فرهنگی، قومی و تزئینی نیز بر آن مترتب است. شناخت ویژگی‌های فرمی، رنگی و تزئینی این تکه از لباس بانوان هرمزگانی و نیز نوع استفاده از آن در مراسمات و موقعیت‌های مختلف اجتماعی بیان‌کننده فرهنگی است که این مردم در طول تاریخ آن را پاس داشته و حفاظت نموده‌اند. شناخت و ترویج این مظاهر فرهنگی یکی از مهم‌ترین روش‌های پاسداشت هویت‌های مبتنی بر فرهنگ اصیل و بومی به‌ حساب می‌آید. این مقاله سعی دارد علاوه بر معرفی و جایگاه هویتی این پوشش به انواع آن و نیز سنت‌های رایج استفاده از آن در میان این اقوام پرداخته و موقعیت کنونی استفاده از این پوشش هویتی را بررسی نماید. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است و تصاویر از طریق تمامی منابع چون مجلات، کتاب‌ها و عکس‌های گرفته‌شده توسط اشخاص و نیز تصاویر موجود در فضای وب و یا هر امکانی که در اختیار نگارنده بوده، فراهم گردیده است. نتایج نشان می‌دهد که برقع به‌عنوان یک نشانه هویتی در پوشش زنان هرمزگان، قدمت بسیار زیادی داشته و همواره توسط این مردم با آداب‌ورسومی خواص مورد استفاده قرار می‌گرفته است. تنوع چندانی از حیث فرم نداشته اما از نظر طرح و رنگ انواعی دارد که به موقعیت اجتماعی پوشندِه خود اشاره دارد. برقع در گذشته جزئی از پوشش بیرونی زنان هرمزگانی بوده که کم‌کم جایگاه خود را به پوشش مناسبتی تغییر داده است. در حال حاضر این پوشش گرچه در برخی موارد موقعیت گذشته خود را از دست ‌داده و به یک پوشش تزئینی بدل شده است اما هم چنان تمایل به استفاده از آن در بین بانوان این خطه جنوبی وجود داشته و می‌توان با کمی تغییر در فرم و تزئینات آن این پوشش هویت‌ساز را دوباره به میان اجتماع بانوان بازگرداند.