برنامه درسی پنهان ابزاری برای تقویت هویت ملی دانشجویان در عصر جهانی شدن فرهنگ: مطالعه مروری

با توجه به اهمیت تقویت هویت ملی جوانان در عصر جهانی شدن فرهنگ و نقش دانشگاه‏ها در انتقال سرمایه‏های فرهنگی به دانشجویان، خط‏مشی‏گذاران و برنامه‏ریزان نظام آموزش عالی باید تدابیری را برای تقویت هویت ملی دانشجویان به کار گیرند. با توجه به رسالت تربیتی نهادهای آموزشی، مفهوم برنامه درسی پنهان به‌عنوان ابزاری برای انتقال ناملموس، ضمنی و غیررسمی ارزش‏ها، هنجارها و نگرش‏ها مطرح شده است. هدف از مطالعه حاضر، مرور نظام‌مند پیشینه پژوهش به منظور شناخت سازوکار اثرگذاری برنامه درسی پنهان بر هویت ملی بوده است. یافته‌ها نشان داد که مطالعات داخلی و خارجی معدودی این ارتباط را بررسی کرده‌اند؛ با این حال، پس از مرور مطالعات صورت‌گرفته پیرامون برنامه درسی پنهان، هویت ملی و پژوهش‏هایی که به بررسی این ارتباط پرداخته‌اند، چارچوبی مفهومی شامل هفت مولفه رفتار و منش استادان، روش تدریس، محتوای دروس رشته تحصیلی، نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، قوانین و مقررات جاری دانشگاهی، فضای فیزیکی دانشگاه و رفتار سایر دانشجویان به‌عنوان ابعاد برنامه درسی پنهان و شناخت، نگرش و رفتار به‌عنوان ابعاد هویت ملی پیشنهاد شد. با توجه به ویژگی‏ها و فرهنگ مختص به هر رشته تحصیلی، پیشنهاد می‌شود اهمیت هر یک از ابعاد را در رشته‏های تحصیلی مختلف بررسی و مطابق با آن راهبردهایی برای بهره‏گیری از ظرفیت‏های برنامه درسی پنهان در راستای تقویت هویت دانشجویان تدوین گردد.