وحدت در عین تکثر در ایران: زمینه‌ساز تکامل ملی

سرزمین پهناور ایران، گستره انواع گوناگونی های دینی، مذهبی، قومی، زبانی و فرهنگی است. ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، برخوردار از تنوع و گوناگونی است. تنوع موجود در ایران، وجهی درون‌زا داشته و با برخورداری از اصالت ملی، در پیکره هویت ایرانیان جای گرفته است. این امر سبب شده که از یک سو تنوع موجود در ایران زمینه ساز واگرایی و جدایی نباشد، بلکه بتواند در مقام عاملی در مسیر تعامل و شناخت متقابل و در نهایت همگرایی و تکامل ملی عمل کند. از دیگر سو نیز با توجه به مرکزیت و موقعیت جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی ایران، جایگاه منطقه ای ویژه ای را برای کشور ما فراهم آورد. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی- تحلیلی در پی آن است که رهیافت مطلوب در نسبت رابطه هویت ملی و هویت قومی در ایران را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. یافته پژوهش حاکی از آن است که برای حفظ هویت ملی از آسیب ها، بحران ها و چالش‌های پیش رو و تقویت شخصیت ملی و بنیادی، باید سیاست ها و برنامه هایی اتخاذ شود که به این مهم بینجامد. بدیهی است از میان رویکردها و سیاست های موجود در ادبیات سیاسی-اجتماعی، مناسب ترین رویکردی که می تواند با توجه به فضای فرهنگی-اجتماعی، سوابق تاریخی و واقعیات موجود ایران کارساز باشد، اتخاذ رویکرد «وحدت در عین کثرت» است. تحقق سیاست حاضر نیازمند مقتضیات و بسترهای اجتماعی مساعد است. این بسترها زمانی فراهم می شود که تعاملات و مناسبات اجتماعی درون جامعه یا اجتماع ملی، به‌ویژه در میان خرده فرهنگ ها و روابط بین قومی، تقویت، فراگیر و همه جانبه شود و از این طریق هم‌فکری، هم دلی، همکاری و هم‌گرایی در جامعه تقویت شود.