دگرگونی هویت ایرانی و انیرانی در حماسه حمزه‌نامه

در حماسه حمزه‌نامه، تقابل هویت ایرانی و انیرانی که در سایر متون حماسی ملی و مصنوع فارسی وجود دارد، دچار تغییرات جدی شده است. در این حماسه قهرمان داستان عربی (انیرانی) است که از صحابه رسول خدا بوده اما تمام خویش‌کاری‌های ایرانیان را دارد. سپاه همراه وی نیز که داستان آن‌ها را ستوده از جمله انیرانیان‌اند که تمام خویش‌کاری هویت پهلوانی و جوانمردی به آن‌ها داده شده است. در مقابل ایرانیان داستان (کیانیان) خویش‌کاری انیرانی و دیگری هویت ایرانی تصویر شده‌اند. حمزه‌نامه با حفظ مفاهیم هویتی در تعریف خود تمایز دیگری در هویت ایرانی، مصادیق هویت ایرانی و انیرانی را در داستان جابجا کرده است. این پژوهش ضمن توصیف این جابجایی به تبیین این تفاوت هویتی می‌پردازد. با توجه به گفتمان حاکم بر متن، مشخص است که در این برهه ایرانیان تلاش نمودند از پیشینه کافرکیشی خود تبری جسته و استمرار هویتی خود را از طریق اخلاق باستانی جوان‌مردی در صحابه حضرت رسول بازجویند.