بررسی لزوم احداث ایستگاه vlbi در ایران برای اهداف ژئودینامیکی

تداخل سنجی طول مبناهای بسیار بلند (vlbi) یکی از مهمترین تکنیکهای موجود در علم ژئودزی میباشد. در این تکنیک اختلاف زمانی میان رسیدن یک موج رادیویی به دو یا چند ایستگاه مختلف اندازه گیری می شود. اطلاعات مهمی از طریق اختلاف زمانی مشاهده شده می‌تواند به دست آید. مهمترین اطلاعاتی که به وسیله پردازش داده های تکنیک vlbi به دست می آید، پارامترهای توجیه زمین(eops) و چارچوب مرجع مختصات سماوی(icrf) می‌باشند. این تکنیک منحصرا می‌تواند تمامی پارامترهای توجیه زمین را به دست آورد. سرعت دورانی زمین و همچنین جهت‌گیری محور دورانی زمین نسبت به یک سیستم مرجع اینرشیال در طول زمان ثابت نیست. هرگونه جابجایی جرم در داخل زمین یا روی زمین، منجر به تغییر پارامترهای توجیه زمین میشود. اگر جرم جابجا شده کم باشد منجر به تغییرات کوچکی می شود که قابل اندازه گیری نیست اما اگر جرم جابجا شده بزرگ باشد مثل جریان آب های اقیانوسی، جزرومد یا زلزله؛ می تواند زمین را تحت تاثیر قرار داده و تغییرات محسوسی را در پارامترهای توجیه زمین ایجاد کند؛ بنابراین سری زمانی پارامتر‌های توجیه زمین اطلاعات ارزشمندی را در مورد دینامیک زمین در اختیار ما قرار می‌دهد. اجرام سماوی بهترین تخمین برای یک سیستم اینرشیال می‌باشند زیرا پایداری بسیار بالایی دارند. تکنیک vlbi به علت توانایی در تعیین مختصات اجرام سماوی در فرکانس رادیویی با دقت بالا اهمیت دوچندانی یافته است. از جمله پارامترهای مهم دیگر که به وسیله تکنیک vlbi می‌توانند به دست آیند عبارتند از: پارامتر انحراف نور، پارامترهای حرکتی صفحات تکتونیکی، اعداد love و shida که توصیف کننده رفتار پوسته زمین در مقابل اثر گرانشی هستند، پارامترهای تروپوسفری و یونسفری دقت بالا یک معیار بسیار مهم در تعیین پارامترها می‌باشد و تلاش‌های بسیاری برای افزایش دقت داده‌ها صورت می‌گیرد که می‌توان به استفاده از تجهیزات بروزتر و پیشرفته‌تر و همچنین بهبود گسترش جهانی ایستگاه‌ها اشاره کرد. به علت اهمیت ویژه پارامترهای توجیه زمین، محل بهینه برای احداث ایستگاه یا ایستگاه های vlbi برای بهبود دقت این پارامترها در دوره مشاهداتی cont14 بررسی شده است. با احداث ایستگاه vlbi، هم می توان تعداد مشاهدات یک شبکه را افزایش داد که یک امر بدیهی در افزایش دقت مشاهدات می‌باشد و هم به بهبود هندسه مشاهداتی کمک کرد که هر دو عامل می توانند منجر به افزایش دقت پارامترهای توجیه زمین شوند. حتی در صورت بالا بودن تعداد ایستگاه‌های شبکه مشاهداتی، اضافه کردن یک ایستگاه جدید نیز منجر به افزایش دقت پارامتر‌های توجیه زمین می‌شود. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که احداث چهار ایستگاه مشاهداتی در تبریز، اهواز، چابهار و مشهد دقت پارامترهای توجیه زمین را در دوره مشاهداتی cont14 به میزان 28/13 درصد بهبود می‌یابند.

investigating the necessity of building a vlbi station in iran for geodynamic purposes

very long baseline length interferometry (vlbi) is one of the most important techniques in geodesy. in this technique, the time difference between the arrival of a radio wave to two or more different stations is measured. important information can be obtained through the observed time difference. the most important information obtained by processing the data of the vlbi technique are the ground justification parameters (eops) and the celestial coordinate reference frame (icrf). this technique can exclusively obtain all ground justification parameters. the rotational speed of the earth as well as the orientation of the earth s rotational axis relative to an inertial frame of reference are not constant over time. any displacement of mass inside the earth or on the earth leads to the change of the justification parameters of the earth. if the displaced mass is small, it leads to small changes that cannot be measured, but if the displaced mass is large, such as ocean currents, tides or earthquakes; it can affect the earth and cause noticeable changes in the justification parameters of the earth; therefore, the time series of ground justification parameters provide us with valuable information about ground dynamics. celestial bodies are the best approximation for an inertial system because they have very high stability. vlbi technique has gained double importance due to its ability to determine the coordinates of celestial objects in radio frequency with high accuracy. among other important parameters that can be obtained by the vlbi technique are: light deviation parameter, movement parameters of tectonic plates, love and shida numbers that describe the behavior of the earth s crust against the effect of gravity, tropospheric and ionospheric parameters of high accuracy. it is very important in determining the parameters and many efforts are made to increase the accuracy of the data, which can be mentioned using the latest and more advanced equipment as well as improving the global expansion of the stations. due to the special importance of ground justification parameters, the optimal location for constructing a vlbi station or stations has been investigated to improve the accuracy of these parameters in the cont14 observation period. with the construction of the vlbi station, the number of it increased the observations of a network, which is an obvious matter in increasing the accuracy of observations, and also to improvement of observational geometry helped that both factors can lead to increase in accuracy of ground justification parameters. even if the number of observation network stations is high, adding a new station also leads to an increase in the accuracy of the ground justification parameters. the result of the research shows that the construction of four observation stations in tabriz, ahvaz, chabahar and mashhad improves the accuracy of ground justification parameters by 13.28% in the cont14 observation period.