مبانی اخلاقی نجات و درمان در مخاطرات و اپیدمی بیماری‌ها

یاری و نجات مصدومان و بیماران در حوادث و بیماری‌ها، یک اقدام خیرخواهانه، اخلاقی و از بارزترین مصادیق احسان و نیکوکاری است که خداوند متعال و ائمۀ معصوم همگان را به آن فراخوانده‌اند. در ابتدا ماهیت امداد‌رسانی، عمدتاً فردی و شخصی بوده، ولی با مرور زمان و اجتماعی‌شدن انسان، سازمان‌های حرفه‌ای شکل گرفته‌اند. حال چنان‌چه مصدوم یا بیمار در موقعیت پرمخاطره و بیماری واگیردار قرار داشته باشد، آیا اخلاقاً، نجات‌گران می‌توانند به سبب وجود خطر جانی برای خود، از نجات مصدوم و بیمار به‌گونه‌ای صرف‌نظر کنند؟ به تعبیر دیگر، موقعیت پرمخاطره و محیط آلوده به بیماری واگیردار، در وظیفۀ نجات‌گر مدخلیتی دارد؟ این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی، مستندات امداد و نجات را وارسی کرده و بازخوانی ادلۀ مزبور نشان داد که ترک نجات در شرایط عادی، برخلاف موازین اخلاقی است. فقیهان نیز معتقدند تارک نجات، مرتکب معصیت شده است؛ هرچند به مقتضای آیات و روایات دال برحرمت القای نفس در تهلکه، بر نجات‌گر واجب نیست در موقعیت پرضرر منجر به هلاکت، خودش متحمل ضرر معتنی به شود، اما فرار در این موقعیت نیز ناپسند دانسته شد؛ زیرا ذات شغل امدادگران و پرستاران درگیری با بیماری و خطر است و با داشتنِ تخصص و تجهیزات محافظتی و طبق تعهد، به عنوان الزامِ ثانوی حتی‌الامکان باید به نجات‌گری بپردازند. هم‌چنین در مخاصمات مسلحانه، ادلۀ نقلی، دلالت بر نوع نگاه و رفتار اخلاقی مسلمانان با مجروحان مخالفین و محاربین در جنگ دارد.