مراقبت‌ معنوی از آسیب‌دیدگان و امدادجویان (کارکردها، گونه‌ها و مهارت‌ها)

حوادث و بحران‌های زندگی به‌ویژه در حوادث غیر‌مترقبه، سلامت را دست‌خوش تغییر می‌نماید. در این بین نقش بی‌بدیل معنویت به‌ویژه در میان آسیب‌دیدگان و مددجویان در شرایط گوناگون مورد توجه عیار سازمان‌های امدادی و درمانی قرار گرفته است. سلامتی انسان بدون توجه به تمام ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی او محقق نمی‌شود. تبیین جایگاه امداد معنوی در حوادث و بلایا و توجه به مراقبت‌های معنوی به حادثه‌دیدگان، از اهداف نوشتار پیش روست. این پژوهش، یک مطالعۀ کیفی از نوع تحلیل محتواست. بر همین اساس گونه‌شناسی آسیب‌های معنوی آسیب‌دیدگان و بازماندگان حوادث و سوانح و نیز تشریح مهم‌ترین چالش‌های معنوی - اعتقادی حادثه‌دیدگان و بازماندگان مورد توجه قرار گرفته است. مهارت غربال‌گری معنوی بر اساس مهم‌ترین آسیب‌های معنوی مددجویان در ارتباط‌های چهارگانۀ فرد با خداوند، با خود، با دیگران و با طبیعت، در قالب آسیب‌های اعتقادی‌ - بنیادی، نیایشی- ارتباطی، اخلاقی- عرفانی و فقهی- شرعی مطرح می‌شود. اساسی‌ترین نیازهای معنوی این گروه هدف، عدالت خداوند، قضا و قدر، معنای رنج، ارتباط معنوی با خداوند در شرایط سخت، رابطۀ اخلاقی مددجو و مددکار، احساس گناه، حضور الهی و رحمت الهی است.‌ اصول روان‌شناختی مواجهه با حادثه‌دیدگان و بازماندگان همراه با بیان تجربه‌گونۀ مهارت‌های ضروری برای امدادگران معنوی جهت ارتباط با حادثه‌دیدگان و بازماندگان، در کنار تبیین مخاطرات مواجهۀ غیراصولی با حادثه‌دیدگان و بازماندگان با رویکرد ارائۀ امدادگری معنوی مورد تاکید در این کنکاش است. امدادگران معنوی می‌توانند مددجویان را از آسیب‌ها و تعارضات معنوی جدا ساخته، با رفع نیازهای معنوی آنان، سلامت معنوی را به ارمغان آورند. مراقبت معنوی با ارزش‌سازی زندگی مددجویان و آسیب‌دیدگان، کیفیت زندگی آنان را در شرایط سخت زندگی بالا برده و مرگ را در شرایط متناسب، معنا می‌بخشد.