گزاره متناقض نما فرهنگ کار و تلاش با زهد و دنیاگریزی در نهج‌البلاغه

یکی از جذاب ترین مباحث در زیبایی‌شناسیِ متون، بحث متناقض‌نماست. بهره‌گیری از شگرد متناقض‌نما موجب دورشدن کلام از حالت عادی و برجسته‌سازی و اثرگذاری بالا بر مخاطب می‌گردد. نهج‌البلاغه از جمله متونی است که شگرد متناقض‌نما در آن بسامدی قابل‌توجه و اثرگذار دارد. یکی از مباحث بنیادی‌ در زندگی انسان مسئلة کار و تولید است. هر جامعه‌ای برای تداوم حیات، بقا و رشد تمدن، به کار و فعالیت مردم و مسئولان احتیاج دارد. امام علی (ع) اصول و موازین کار و تلاش و زهد و تقوی را در گنجینه گران‌بهای خود (نهج‌البلاغه) بیان فرموده اند. دنیا نیز از جمله مقولاتی است که تفسیر و برداشت‌های مختلفی از آن شده است و درباره بهره‌مندی از آن، دیدگاه‌های افراطی و تفریطی وجود دارد. مقاله حاضر با عنوان گزاره متناقض نما میان فرهنگ کار و تلاش با زهد و دنیاگریزی با روش توصیفی - تحلیلی با هدف ایجاد رابطه میان زهد و تدین و بهره‌مندی از دنیا باتوجه ‌به کلام امیرمومنان علی (ع) در نهج‌البلاغه مطالعه و بررسی شده است. یافته ها حاکی از آن است که آن حضرت از سویی با بیان ویژگی‌های مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی و از سوی دیگر با تاکید بر استفاده صحیح از دنیا، زندگی دنیوی انسان دین‌مدار را در مسیر حیات اخروی او می‌دانند که این همان دنیاداری دین‌مدارانه است. راهکار دستیابی به این زندگی، زهد و شاخصه آن ارجحیت دین بر دنیا است.