بررسی روشمند باستان شناختی محوطه ی داراکان در شهرستان فسا، فارس

ایالت پارس در راس ایالت‌های ایرانشهر قرار دارد. پارس پایگاه اصلی زرتشتی‌گری و مکانی بود که آرمان‌های شاهنشاهی ساسانی از آنجا سرچشمه می‌گرفت (اسدی 1391: 45). برخی از مهم‌ترین شهرهای ساسانی مانند استخر، دارابگرد، شهر گور و بیشاپور و همچنین آثار و شواهد شاخص دیگری از جمله نقوش برجسته‌ها، کاخ‌ها و آتشکده‌ها در این ناحیه قرار گرفته‌اند. در پایان شاهنشاهی ساسانی، تقسیم‌بندی منظمی از ایالات یا نواحی پارس وجود داشته که شامل 1. کوره‌ی اردشیرخوره که شهر اردشیرخوره مرکز آن کوره و هم مرکز ایالت بود، 2. کوره‌ی شاپورخوره که کرسی آن شهر شاپور بود، 3. ارجان که شهری به همین نام کرسی آن بود، 4. اصطخر که کرسی آن شهر اصطخر بود و 5. کوره‌ی دارابگرد که دارابگرد کرسی آن بود (لسترنج 1383: 268 267). کوره‌ی دارابگرد شرقی‌ترین کوره‌ی ولایت پارس بود که شهرستان‌های امروزی داراب، فسا، استهبانات و جهرم در استان فارس و همچنین بخش‌هایی از استان هرمزگان را شامل می‌شد و بزرگ‌ترین شهر آن در قرون اولیه اسلامی شهر پسا یا فسا بود (همان). در بررسی‌های باستان‌شناختی چند دهه‌ی اخیر، محوطه‌ها و آثار متعددی از نواحی مذکور شناسایی شده است. یکی از محوطه‌های مهمی که در این بررسی‌ها شناسایی شده، شهر داراکان در ناحیه‌ی فسا است که موضوع اصلی پژوهش حاضر است.نخستین بررسی‌های باستان‌شناسی در شهرستان فسا توسط اورل آستین (stein 1936: 137-8) و وندنبرگ (1348: 48) انجام شد که بسیار کلی و فراگیر بود. بعدها پژوهش‌هایی نیز توسط فریدون توللی انجام شد که بیشتر بر محوطه‌های پیش‌ازتاریخ منطقه متمرکز بود (توللی 1338). نخستین بررسی فشرده در شهرستان فسا در سال‌های 21971 توسط میروشیجی انجام شد که نتایج آن هیچ‌گاه به‌صورت جزئی منتشر نشد (miroschedji 1972). به‌طور کلی می‌توان گفت تاکنون پژوهش قابل ‌ملاحظه‌ای در مورد محوطه‌های دوره‌ی ساسانی و اسلامی منطقه‌ی فسا انجام نشده است. با وجود اهمیت باستان‌شناختی شهر داراکان، تاکنون پژوهش مستقلی در مورد آن انجام نشده و تنها پژوهش باستان‌شناختی انجام شده در این زمینه بررسی باستان‌شناسی شهرستان فسا به سرپرستی آقای اسدی در سال 1388 است (اسدی 1388). به‌منظور تکمیل مطالعات باستان‌شناختی محوطه‌ی داراکان، بررسی روشمند محوطه‌ی داراکان، به مجوز 243/133/14003 پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی در تاریخ 28/2/1400 آغاز و تا تاریخ 26/03/1400 ادامه یافت. از اهداف این بررسی شناخت دوره‌های سکونتی محوطه‌ی داراکان بر اساس یافته‌های باستان‌شناختی، تعیین حریم محوطه و همچنین دلایل شکل‌گیری و توسعه و متروک شدن شهر داراکان بود. نتایج این بررسی نشان داد که داراکان در دوره‌ی فرا هخامنشی شکل گرفت و تا قرون میانه‌ی اسلامی شکوفا بوده است.