بررسی باستان شناسی سروآباد و کامیاران، کردستان

در تداوم سلسله پژوهش‌های هدفمند باستان‌شناسی منظر فرهنگی هورامان مقرر گردید با توجه به کمبود اطلاعات دوران تاریخی، ضرورت شناخت و کسب آگاهی از این دوران، طرحی با عنوان بررسی و شناسایی آثار باستانی دوران تاریخی هورامان محدوده‌ی دو شهرستان سروآباد و کامیاران در استان کردستان به انجام رسد. این طرح با صدور مجوز شماره‌ی 40034056 مورخ 28/07/1400 از تاریخ 08/08/1400 لغایت 08/09/1400، به مدت 30 روز در بخش میدانی به انجام رسید. هورامان در غرب زاگرس مرکزی حوزه‌ای فرهنگی است با کوه‌های صخره‌ای و سر به فلک کشیده که رودخانه‌های پر آب در بستر دره‌های تنگ و عمیق آن جریان دارند. ویژگی‌های جغرافیایی هورامان نشان‌دهنده‌ی شرایط سخت زیستی در این منطقه است، اما پژوهش‌های باستان‌شناسی حکایت از حضور انسان از دیرباز تاکنون در این محدوده دارد. طی بررسی‌های باستان‌شناسی سال 1397 هورامان (کردستان) مجموعاً 427 محوطه‌ی باستانی شناسایی گردید. سنجش تطبیقی یافته‌های فرهنگی به‌دست‌آمده از محوطه‌های باستانی شناسایی‌شده، قدمت آن‌ها را به دوره‌ی پارینه‌سنگی تا دوره‌ی پهلوی می‌رساند. چگونگی توزیع استقرارگاه‌ها و تحلیل الگوهای استقراری محوطه‌های باستانی هر دوره حکایت از پیوست فرهنگی و تداوم استقراری محوطه‌های باستانی منطقه طی این دوران داشت. این پیوست فرهنگی در ارتفاعات مرکزی هورامان تا حدودی متفاوت از مناطق پیرامونی بود، چراکه در ارتفاعات مرکزی هورامان گاهاً وقفه‌های فرهنگی کاملاً محسوس است، به‌عنوان نمونه هرگز گزارشی مبنی بر وجود محوطه‌هایی از دوره‌ی نوسنگی تا مس‌سنگی میانی در این ارتفاعات نشد. این وقفه‌ی فرهنگی در دوران تاریخی نیز کاملاً بارز و مشکلات فراوانی را در جدول گاه‌نگاری منطقه پدید آورده است. با نگاهی به‌تمامی پژوهش‌های صورت‌گرفته درمی‌یابیم که در سراسر گستره‌ی هورامان هرگز محوطه‌ای از دوره‌ی هخامنشی معرفی نگردیده است. علاوه بر این سفال‌های ساسانی هم به‌تناسب ادوار قبل و بعد شناخته‌شده نیستند و نهایتاً تشابه زیاد سفال‌های اشکانی منطقه با ادوار پیش‌ازتاریخ (عصر مفرغ و عصر آهن) و قرون میانی و متاخر دوره‌ی اسلامی به دلیل محلی بودن مشکلاتی را در گاه‌نگاری آن‌ها پدید می‌آورد. از این‌رو، ضرورت داشت تا با بازنگری محوطه‌های تاریخی منطقه خصوصاً در ارتفاعات مرکزی هورامان و جمع‌آوری تعداد بیشتری از سفال‌های شاخص مربوط به ادوار تاریخی تا حدودی این مشکلات و خلاهای موجود را برطرف نمود.