نخستین فصل کاوش در محوطه ی هیر بدان داراب، فارس

نامنظم بودن فعالیت‌های باستان‌شناسی در فارس باعث شده تا بسیاری از مناطق مانند شهرستان داراب همچنان ناشناخته باقی بمانند، از طرفی در مناطقی مانند مرودشت که بیشتر پژوهش‌ها در این دشت تمرکز داشته، تمرکز بر دوره‌ای خاص و یا محوطه‌هایی خاص بوده است. شهرستان داراب با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط زیست‌محیطی از نظر پژوهش‌های باستان‌شناختی از اهمیتی ویژه برخوردار است، به نظر می‌رسد با توجه به زمین‌سیمای منطقه، بتوان به بسیاری از پرسش‌ها و معضلات باستان‌شناسی پاسخ داد. هرچند تاکنون پژوهش‌‌‌های مختلفی در شهرستان داراب انجام گرفته است، اما این پژوهش‌ها به‌هیچ‌وجه گویای تحولات فرهنگی تاریخی از دوران پیش‌ازتاریخ تا قرون معاصر نیست. اطلاعات جغرافیای تاریخی ما نیز از این منطقه بسیار محدود و بیشتر در مورد دوران ساسانی و اسلامی است. اولین مطالعات باستان‌شناسی صورت‌گرفته در این حوزه‌ی فرهنگی توسط اشتاین در سال 1933 صورت گرفت (stein 1936) پس از آن نیز میروشجی در بین سال‌های 1972 1971 به بررسی استقرارهای پیش‌ازتاریخی داراب و فسا پرداخت که تاکنون نتایج نهایی آن منتشرنشده و تنها یک مقاله‌ی کلی از این بررسی منتشر نموده است (de miroshedji 1973). علمداری و شیروانی نیز دهستان رستاق را مورد بررسی قرار دادند (علمداری 1389)، مورگان (morgan 2003) و سیدین (کریمیان و سیدین 1388) هم به بررسی سطحی دارابگرد پرداختند. این شهرستان در سال 1397 توسط مرتضی خانی پور مورد بررسی قرار گرفت (خانی پور 1397) که محوطه‌ی هیربدان در این فصل شناسایی شد مورد بررسی سطحی قرار گرفت. حوزه‌ی فرهنگی فارس در اواخر هزاره‌ی سوم پ.م و اوایل هزاره‌ی دوم، هم‌زمان با ایلام قدیم (دوره‌ی کفتری) است که محوطه‌ی باستانی تل ملیان (شهر‌ انشان)، به‌عنوان یکی از مراکز مهم این دوره به حدود 200 هکتار می‌رسد. بیشتر اطلاعات ما از دوره‌ی کفتری مربوط به تل ملیان و دوره‌ی حد اعلای گسترش آن یعنی دوره‌ی کفتری میانه است (sumner 1989: 136) این بدان معنی است که ما اطلاعات کمی از اوایل و پایان این دوره‌ی فارس داریم، همچنین جهت تحلیل بهتر می‌بایست دیگر مناطق نیز مورد بررسی قرار گیرند، کاوش‌های تل ضحاک، تل نخودی و لیان فاقد لایه‌نگاری دقیق یا تاریخ‌گذاری مطلق است و همین موضوع باعث می‌شود تا نتوان تاریخ دقیقی برای استقرارهای منسوب به کفتری در نیمه‌ی جنوبی فارس ارائه کرد. بدین-ترتیب، به‌منظور آگاهی از شاخصه‌های فرهنگی، گاه‌نگاری نسبی و مطلق و بررسی برهمکنش‌‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داراب در دوره‌ی ایلام قدیم، نخستین فصل کاوش در این محوطه با شماره مجوز 40010103 به تاریخ 28/01/1400 و تمدید مجوز 40010337 به تاریخ 02/03/1400 به انجام رسید.