بررسی روشمند و فراگیر باستان شناختی و مستند نگاری محوطه ی آتشگاه، اصفهان

کوه آتشگاه از دیرباز همواره مورد توجه بینندگان و سیاحان داخلی و خارجی بوده است، اما علی‌رغم اهمیت آن تاکنون مورد بررسی باستان‌شناختی دقیق و همچنین مستندنگاری به روش‌های جدید واقع نشده است. به دلیل اهمیت این محوطه اخیراً بررسی باستان‌شناختی روشمندی به شماره‌ مجوز 40010635 صورت گرفت که پس از صدور مجوز در تاریخ 13/2/1400، عملیات بررسی از تاریخ 18/2/1400 تا 3/3/1400 انجام شد سپس طی تمدید مجوز در تاریخ 4/3/1400، مجدداً از تاریخ 10/3/1400 تا 25/3/1400 به طول انجامید. پژوهش پیش رو به‌منظور تاریخ‌گذاری محوطه بر اساس مطالعات مقایسه‌ای بر داده‌های سفالی و معماری بنای آتشگاه، همچنین جهت دریافت اهمیت ایجاد محوطه‌ی آتشگاه در غرب شهر اصفهان امروز و در کنار رودخانه‌ی زاینده‌رود انجام شد. پیشینه‌ی پژوهش درباره‌ی کوه آتشگاه اصفهان را در دو مرحله می‌توان پیگیری نمود: 1. نتایج توصیفات جهانگردان و سفرنامه‌نویسان اروپایی مانند آثار مورخانی چون ابن‌خردادبه (اوایل قرن 4 ق)، حافظ ابونعیم (قرن 4 و 5 ق)، ابن‌حوقل (قرن 4 ق)، مافروخی (قرن 5 ق) و حمدالله مستوفی (قرن 8 ق) و در سفرنامه‌هایی چون آثار جوزفا باربارو، پیترو دلاواله، توماس هربرت، تاورنیه، شاردن و جکسن. 2. نتایج تحقیقات، مطالعات و آزمایش‌هایی که در دوران معاصر توسط برخی از باستان‌شناسان و پژوهشگران انجام‌گرفته است همچون ماکسیم سیرو در دهه‌ی 60 میلادی بررسی خوبی در آتشگاه انجام داده است). آندره گدار که آتشگاه را یک بنای دوره‌ی اسلامی می‌داند و دلایل خود را در مورد معماری آن شرح می‌دهد (جعفری زند 1381: 135136). دکتر عبدالله جبل عاملی که طی همکاری با کارشناسان ایتالیائی، مقدار اندکی از نی‌های موجود در خشت‌ها را جهت انجام آزمایش‌های کربن 14 به آن‌ها تحویل داد و سپس نتیجه‌ی آزمایش‌هایی را به‌صورت شفاهی دریافت نمود که قدمت این نی‌ها به بیش از 2500 سال پیش تخمین زده می‌شود اما از آنجایی‌که نتایج این آزمایش‌ها تاکنون به‌طور رسمی منتشر نشده است قابل ‌اطمینان نیستند. از جمله دیگر مطالعات کتابخانه‌ای و همچنین بررسی صورت‌گرفته در آتشگاه توسط دکتر جعفری زند نیز در کتاب اصفهان پیش از اسلام (1381) به چاپ رسیده است. در سال 1390 نیز سازمان میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان با همکاری دانشگاه اصفهان طرحی برای مطالعات و طراحی منظر محوطه‌ی آتشگاه به انجام رسانید. یکی از مطالعات جدید که در ارتباط با آتشگاه اصفهان صورت گرفته است، کتابی است تحت عنوان آتشگاه اصفهان از آقای یاغش کاظمی، اما باید در نظر داشت این پژوهش بر پایه‌ی داده‌های باستان‌شناختی استوار نیست و یک پایان‌نامه‌ی دانشگاهی در رشته مرمت است.