فصل اول کاوش باستان شناسی دالما تپه ی دشت سولدوز، آذربایجان غربی

پروژه‌ی کاوش باستان‌شناسی دالما تپه‌ی دشت سولدوز نقده بر اساس مجوز شماره‌ی 40033349 مورخ 28/06/1400 پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی‌ و پژوهشکده‌ی باستان‌‌شناسی و برنامه‌ی میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی و با همکاری دانشگاه هنر اسلامی تبریز و در بازه ی زمانی 28/06/1400 تا 11/08/1400 به مدت 45 روز فعالیت میدانی به انجام رسید. کاوش‌های انجام‌گرفته در تپه دالما در راستای پروژه‌ی حسنلو و برای یک دوره‌ی کوتاه‌مدت در طی سال‌های 1958 و 1959 توسط چارلز برنی و در سال 1961 توسط کایلر یانگ به انجام رسید (hamlin 1975). هدف از حفاری تپه دالما بازیابی و ارزیابی مجدد نمونه‌هایی از مواد فرهنگی مس‌وسنگ قدیمی بود که نمونه‌های آن به‌خوبی در خود تپه حسنلو به-دست نیامده بود که هدف اصلی کاوش نیز بر این مبنا قرار داده شد. مقاله‌ی دالما توسط هملین گزارش مختصر از نتایج کاوش‌ها عمدتاً بر اساس یادداشت‌های برنی و یانگ، اطلاعات و گزارش تکمیلی تهیه‌شده توسط یانگ و دایسون و بررسی‌ها و آزمایش‌هایی است که توسط نویسنده قطعات سفالی تپه دالما و همچنین بر مبنای اشیای ثبت‌شده موجود و در حال حاضر در موزه‌ی دانشگاه فیلادلفیا است. تقریباً نیمی از اشیای ثبت‌شده‌ی کاوش (طبق طبقه‌بندی عمدتاً قطعات سفالی و بقایای استخوانی) اکنون در آمریکای شمالی و در موزه‌ی دانشگاه پنسیلوانیا قرار دارند. تصاویر و سایر جزئیات که در انتشارات مختلف از تپه دالما منتشرشده است توسط کایلر یانگ، مائوده دوشائونسی و سایر کارمندان موزه‌ی دانشگاه تهیه ‌شده است (hamlin 1975). با افزوده شدن اطلاعات جدید از فرهنگ دالما سوالات فراوانی نیز در ذهن متبادر می‌گردد. اینکه آیا ما با یک ‌فاز و دوره‌ی شکل‌گیری در دره‌ی میانی ارس در انتهای دوره‌ی نوسنگی و آغاز دوره‌ی مس‌وسنگ مواجهیم؟ اگر بله ویژگی‌های این دوره‌ی شکل‌گیری چیست؟ منشا این تحولات از کجاست؟ آیا همین وضعیت در بخش‌هایی از جنوب دریاچه‌ی ارومیه نیز قابل‌مشاهده است؟ و یا نه صرفاً این تحولات در دره‌ی میانی رود ارس اتفاق افتاده است؟ و سوالات بی‌شماری که همچنان بدون جواب باقی ‌مانده‌اند. از سوی دیگر با توجه به اینکه در خود محوطه‌ی دالما نیز کاوش‌های بسیار سریع و ضرب‌الاجلی صورت گرفته است و با توجه به سطح بالای آب در دشت سولدوز کاوش‌ها به خاک بکر نرسیده است همچنان وضعیت لایه‌های شکل‌گرفته بر خاک بکر و اولیه این دشت در تپه دالما با ابهامات زیادی روبروست. اینکه آیا قبل از دوره‌ی دالما ما شاهد حضور جوامع نوسنگی حاجی‌فیروزی در این منطقه و تپه هستیم. در صورت وجود آثار دوره‌ی قدیم‌تر نحوه‌ی انتقال و گذار از دوره‌ی نوسنگی به دوره‌ی دالما به چه صورت بوده است؟ آیا جوامع این دشت با یک وقفه وارد دوره‌ی مس‌وسنگ شده‌اند و یا نه ما با یک گذار در این بخش مواجهیم. سوالات فراوانی ازاین‌دست همچنان بی‌جواب مانده است که این پروژه درصدد پاسخ به برخی از این سوالات بود. بازنگری گاه‌نگاری دوره‌ی دالما بر اساس تاریخ‌گذاری‌های جدید نیز از دیگر اهداف اصلی پروژه ی کاوش دالما تپه بوده است.