بررسی باستان شناسی ناحیه ی جنوب معدن نمک چهر آباد، زنجان

ناحیه‎ ی جنوبی معدن‌نمک چهرآباد شامل حوضه‌ی آبریز تلخه‌رود و دره‌های باریکی می‌شود که با رودهای فصلی و دائمی در میان تپه‌ماهورها شکل‌گرفته‌اند. شاید نخستین جذابیت مطالعات باستان‌شناسی این ناحیه، قرارگیری آن در محدوده‌ی گیرش معدن ‌نمک چهرآباد باشد. پژوهش‌های انجام‌شده به‌استثنای یک بررسی توسط تیم ایرانی به سرپرستی عالی (عالی 1395) به‌طور مطلق بر معدن‌نمک چهرآباد متمرکز بوده است (عالی 1390، 1391، 1395، 1397) و (pollard et al 2008; aali et al 2012; aali & stöllner. 2015; öhrström et al. 2016). علاوه بر این، در راستای مطالعات تکمیلی اطراف معدن، در سال 1399 کاوش باستان‌شناسی در تپه کوزه‌چی انجام شد که شواهدی از استقرار و فعالیت‌های کارگاهی هم‌دوره با معدن ‌نمک چهرآباد به دست آمد. در بررسی مذکور چندین محوطه در جنوب معدن ‌نمک چهرآباد از دوره‌های مختلف پیش‌ازتاریخی تا اسلامی شناسایی گردید و از همان ابتدای امر احتمال وجود ارتباط بین این استقرارها و معدن ‌نمک از منظر فعالیت‌های معدن‌کاوی و معیشتی و چگونگی این ارتباط مطرح گردید؛ به‌ویژه آنکه برخی از این استقرارها مربوط به دوره‌هایی هستند که آثار مرتبط با آن‌ها پیش‌تر در معدن یافت شده بود. از مجموع 14 محوطه‌ی شناسایی‌شده، آثاری از دوران پیش‌ازتاریخ تا دوران تاریخی و اسلامی به‌دست ‌آمده است. در تکمیل مطالعات باستان‌شناسی ناحیه‌ی جنوب معدن، 5 محوطه‌ی مهم دیگر برای بررسی سیستماتیک، در این ناحیه انتخاب شد که از نظر موقعیت، وسعت و یافته‌های سطحی می‌توان به‌طور فرضی ارتباط این محوطه‌های مهم را با لایه‌های هم‌افق معدن ‌نمک محتمل دانست. هدف این پروژه، در درجه‌ی اول شناسایی محوطه‌های باستانی در بخش جنوبی معدن ‌نمک بود که در این راستا می‌توان ارتباط میان محوطه‌ها و معادن قدیمی با معدن ‌نمک چهرآباد را نیز در مطالعات تکمیلی بررسی کرد. از آنجا که معدن ‌نمک چهرآباد دارای تاریخ‌گذاری کربن 14 هست می‌تواند شاخصی برای تاریخ‌گذاری نسبی محوطه‌های مورد شناسایی هم باشد. بدین ترتیب یک توالی گاه‌نگاشتی نیز بر اساس مقایسات یا الگویی از نحوه‌ی پراکنش محوطه‌ها در چشم‌انداز باستانی این ناحیه، ارائه داد. با توجه به آنچه گذشت، بررسی باستان‌شناسی ناحیه‌ی جنوبی معدن ‌نمک چهرآباد، پس از اخذ مجوز از پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی به شماره‌ی 40034665 از تاریخ 25/08/1400 لغایت 21/09/1400، انجام گرفت.