کاوش حمام صفوی شهر باستانی فرح آباد، شهرستان ساری، مازندران

بنای مسجدمدرسه که ساختار و پلان اصلی خود را حفظ نموده بود با مطالعات انجام‌شده، مرمت و هم‌اکنون به‌عنوان پایگاه پژوهشی میراث فرح‌آباد ساری مورد استفاده و بازدید آن برای عموم آزاد است. کاخ جهان‌نما نیز به لحاظ برخورداری از ویژگی‌های تاریخی فرهنگی دارای اهمیت بود که به همین دلیل تیم پژوهشی در سال 1385 به سرپرستی یزدان نورانی به‌منظور گمانه‌زنی برای اولین‌بار به منطقه اعزام و زمینه‌ای شد تا در سال‌های 138813901391 به سرپرستی عبدالمطلب شریفی و سال 1399 توسط محمد فلاح کیاپی در راستای شناخت بیشتر و دقیق‌تر پیشینه‌ی تاریخی اقدام به کاوش و گمانه‌زنی صورت گیرد. حمام به لحاظ اینکه اصول فنی خاصی که باید در ساختش رعایت شود یکی از پیچیده‌ترین انواع بناهاست. این پیچیدگی معلول ضرورت جریان دائم آب در بنا و گرم‌کردن آب‌وهوای داخل بناست. تامین آب، آب‌رسانی به فضاهای مختلف، شیوه‌ی عایق‌بندی مخازن گوناگون آب و نگهداری آب در آن‌ها و همچنین روش گرم‌کردن آب و تفکیک آب‌های سرد، گرم و ولرم از یکدیگر و دفع فاضلاب و جلوگیری از تداخل آن با آب تمیز از مشکلات فنی ساخت حمام بوده است. به این مسائل باید این‌ها را افزود: چگونگی گرم‌کردن فضاهای مختلف حمام، به میزان مناسب هر فضا، جلوگیری از تبادل حرارت و رطوبت در بین فضاهای حمام و حمام با بیرون آن، تهویه فضاهای مختلف، شیوه‌ی انبارکردن سوخت و چگونگی افروختن آتش در مجاورت بنا، به‌گونه‌ای که مزاحمت و خطری برای مردم نداشته باشد و ... . گذشته از این‌ها، آنچه در طراحی فضای حمام جلوه‌ی خاصی دارد نظم شکل درونی فضاست. همه فضاهای حمام، از کوچک و بزرگ، علی‌رغم شکل معمولاً نامنظم و غیر هندسی محدوده‌ی بیرونی بنا، اشکال منظم و کامل دارند و همچون جواهری تراش‌خورده دلربایی می‌کنند. این مهم نه‌تنها در مقطع افقی، بلکه در حجم درونی فضاها دیده می‌شود. سقف‌های پرچین و شکن تراش‌های این جواهر را ظریف‌تر و زیباتر جلوه می‌دهد و نورگیرهای سقفی که به‌صورت منظم و منطبق بر هندسه‌ی فضا بر سقف می‌نشینند، آن را لطیف‌تر می‌سازند.