مطالعه اثر ضدقارچی اسانس گیاه گل مکزیکی (agastache foeniculum) در شرایط درون شیشه ای

مقدمه و هدف: قارچ کش هایی که جهت کنترل پوسیدگی میوه های برداشت شده در طی نگهداری در انبار مورد استفاده قرار می گیرند محدودیت هایی را از نظر قانونی، اقتصادی و بیولوژیکی به همراه دارند. بنابراین، محققان به دنبال کنترل قارچ های عامل فساد پس از برداشت با استفاده از مواد طبیعی از جمله منابع گیاهی هستند. محصولات گیاهی به خصوص اسانس ها یکی از امیدوارکننده ترین گروه های ترکیبات طبیعی برای توسعه عوامل ضدمیکروبی و استفاده از آن ها در حفاظت از گیاهان هستند. بر همین اساس تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات ضدقارچی اسانس بدست آمده از برگ و گل گیاه گل مکزیکی (agastache foeniculum) بر قارچ های بوتریتیس، آلترناریا و رایزوپوس انجام گرفت. روش کار: برگ ها و گل های گیاه گل مکزیکی در مرحله گلدهی کامل به طور جداگانه برداشت شده و پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب اقدام به اسانس گیری از آن ها شد. ترکیبات شیمیایی اسانس های استخراج شده، با استفاده از دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی شناسایی گردیدند. فعالیت ضدقارچی اسانس ها در غلظت های صفر، 1500 و 3000 میکرولیتر در لیتر و به روش مسموم کردن محیط کشت در شرایط درون شیشه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: طبق نتایج آنالیز اسانس، متیل کاویکول (31/89 درصد در گل و 74/90 درصد در برگ) و لیمونن (38/3 درصد در گل و 91/7 درصد در برگ) اجزاء غالب شناسایی شده در هر دو نوع اسانس بودند. بررسی فعالیت ضدقارچی اسانس ها نیز نشان داد که بسته به نوع و غلظت اسانس و نیز نوع قارچ، میزان اثرگذاری اسانس ها متفاوت است. قارچ بوتریتیس بیشترین و قارچ رایزوپوس کمترین حساسیت را به اسانس های مورد استفاده نشان دادند. اسانس برگ در هر دو غلظت 1500 و 3000 میکرولیتر در لیتر برای قارچ بوتریتیس و در غلظت 3000 میکرولیتر در لیتر برای قارچ آلترناریا خاصیت کشندگی داشت. در حالی که در مورد قارچ رایزوپوس، هر دو غلظت اسانس برگ خاصیت بازدارندگی از رشد را نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد که اسانس گل فقط در غلظت 3000 میکرولیتر در لیتر برای قارچ بوتریتیس کشنده بوده است و در مورد دیگر قارچ ها فقط خاصیت بازدارندگی از رشد را نشان داد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس برگ ها از فعالیت ضدقارچی بیشتری نسبت به اسانس گل های گل مکزیکی برخوردار استد. همچنین می توان از اسانس این گیاه به عنوان یک ترکیب طبیعی برای کنترل رشد قارچ های بیماریزای گیاهی استفاده نمود.