سمیت فتالاتها: ترکیباتی با کاربرد داروئی و غذائی و چندین ارگان هدف

مقدمه و هدف: فتالات ها به عنوان پلاستی سایزر در انواع مختلف تجهیزات پزشکی، مواد آرایشی و بهداشتی، صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده گسترده ای دارند. مستندات علمی زیادی بیانگر اثرات نامطلوب این ترکیبات به عنوان مختل کننده سیستم آندوکرین وجود دارد. در مطالعات حاضر مسمومیت تولید مثلی دی بوتیل فتالات در رت های آبستن و تغییرات مربوط به اندکس مقاومت انسولینی در رتهای ماده غیر آبستن مورد بررسی قرار گرفت.روش کار: اثرات تیمار رتهای آبستن با دی بوتیل فتالات در دوزهای مختلف (100, 500, 1000 mg/kg) بر زمان بلوغ، تعداد و مرفولوژی اسپرم، وزن و هیستوپاتولوژی بیضه نتاج مورد بررسی قرار گرفت. مضافا اینکه میزان حضور دی بوتیل فتالات در شیر و امکان عبور آن از سد جفتی و حضورش در خون نتاج به روش کروماتوگرافی مطالعه گردید. در مطالعه موازی تغییرات میزان اندکس مقاومت انسولینی در رتهای دریافت کننده دی بوتیل فتالات با اندازه گیری میزان انسولین و گلوکز خون مورد سنجش قرار گرفت. یافته‌ها: از نتایج حاصل از این مطالعه حضور دی بوتیل فتالات در خون نتاج بود که بیانگر عبور آن از جفت و همچنین حضورش در شیر مادر می باشد. اثرات منفی دی بوتیل فتالات در تاخیر شروع بلوغ نتاج نر و کاهش وزن بیضه از دیگر یافته های مطالعه بود. تعداد و تحرک اسپرم ها، کاهش و جمعیت اسپرم های غیرطبیعی در دریافت کنندگان دی بوتیل فتالات افزایش معنی داری نشان داد. آتروفی بیضه و آسیب های پاتولوژیک در سلول های زایای آن از یافته های پاتولوژیک مطالعه بود. دی بوتیل فتالات بعد از 28 روز سبب بالا رفتن مقادیر انسولین و گلوکز در مقایسه با گروه کنترل گردید. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه فوق نشانگر اثرات مخرب ترکیب دی بوتیل فتالات در سیستم تولید مثلی و افزایش مقاومت انسولینی بوده و به علت حضور وسیع ترکیب فوق در اغلب صنایع غذایی، دارویی و صنعتی توجه بیشتری را برای کنترل طلب می کند.