پوشش ‏دهی سطحی نانولیپوزوم ‏ها با هیدروکلوئیدهای مختلف: استراتژی جهت افزایش پایداری آن ‏ها در سیستم ‏های غذایی

مقدمه و هدف: در سال‏های اخیر، کاربرد نانولیپوروم‏ها در صنعت غذا جهت درون‏پوشانی ترکیبات زیست فعال مورد توجه ویژه‏ای قرار گرفته است. با این حال، ناپایداری این نانوحامل‏ها در برابر شرایط محیطی و فرآوری محصولات غذایی باعث محدودیت کاربرد آن‏ها شده است. در این راستا هدف از این مطالعه، بررسی امکان پوشش ‏دهی سطحی نانولیپوزوم‏ها با هیدروکلوئیدهای مختلف (سدیم کازئینات، ژلاتین، اینولین کاتیونی و کیتوزان) جهت افزایش پایداری آن‏ها در سیستم‏های غذایی می‏باشد. روش کار: ابتدا نانولیپوزوم‏ها به روش هیدراسیون لایه نازک تولید شد. سپس، نانولیپوزوم‏های تولیدی توسط هیدروکلوئیدهای سدیم کازئینات، ژلاتین، اینولین کاتیونی و کیتوزان در غلظت‏های 2، 4 و 6 میلی‏گرم/میلی‏لیتر پوشش ‏دهی گردید. جهت بهینه ‏سازی غلظت‏های هیدروکلوئیدها، انداره ذرات، پتانسیل زتا و مرفولوژی نانوذرت تولیدی بررسی شد. در مرحله بعد نیز ساختار شیمیایی نانولیپوزم‏ها بهینه مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌ها: تغییرات اندازه ذرات و پتانسیل زتای نمونه‏ های نانولیپوزومی پوشش ‏دهی شده با افزایش غلظت هیدروکلوئیدها بسته به نوع هیدروکلوئید متفاوت بود. کوچک‏ترین اندازه ذرات به ترتیب مربوط به نمونه ‏های پوشش ‏دهی شده با اینولین کاتیونی در غلظت 4 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (93 نانومتر)، سدیم کازئینات در غلظت 2 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (128 نانومتر)، ژلاتین در غلظت 2 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (130 نانومتر) و کیتوزان در غلظت 2 میلی‏گرم (180 نانومتر) بود. بیشترین بار سطحی نیز مربوط به نمونه‏ های پوشش ‏دهی شده با کیتوزان در غلظت 2 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (41+ میلی‏ولت)، اینولین کاتیونی در غلظت 4 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (25- میلی‏ولت)، ژلاتین در غلظت 2 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (23+ میلی‏ولت) و سدیم کازئینات در غلظت 6 میلی‏گرم/میلی‏لیتر (22+ میلی‏ولت) بود. بررسی مرفولوژیکی نمونه ‏ها با میکروسکوپ الکترونی روبشی و عبوری نشان داد که نانولیپوزوم‏های پوشش‏دهی شده دارای ساختارهای کروی و هسته-پوسته می‏باشند. بررسی ساختار شیمیایی حاکی از تشکیل پیوندهای جدید بین دولایه فسفولیپیدی لیپوزو‏م‏ها و هیدروکلوئیدها بود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل، نانولیپوزوم‏های پوشش‏ دهی شده با سدیم کازئینات، ژلاتین، اینولین کاتیونی و کیتوزان به ترتیب در غلظت‏های 6، 2، 4 و 2 میلی‏گرم/میلی‏لیتر به عنوان نمونه ‏های بهینه انتخاب شدند. به طور کلی می‏توان گفت که هر چهار هیدروکلوئید کاربردی دارای قابلیت کافی جهت پوشش ‏دهی سطحی نانولیپوزوم‏ها بوده و به میزان قابل توجهی باعث بهبود پایداری آن‏ها و امکان کاربردشان در صنعت غذا می‏شوند.