گزارش عارضه نادر دیستونی حاد گردن ناشی از فن‌پروپاترین (دانیتول)

مقدمه و هدف: فن‌پروپاترین (دانیتول) یک حشره‌کش صناعی پیرتروئیدی است که در سال 1368 برای مصارف کشاورزی معرفی شد. پیرتروئیدها سموم موثری بر علیه حشرات بوده و برای انسان‌ها و سایر پستانداران ایمن در نظر گرفته می‌شوند. جذب خوراکی و تنفسی خوب اما جذب پوستی اندک دارند. در انسان‌ها، مسمومیت با پیرتروئیدها موجب تهوع، استفراع، سرگیجه، افزایش بزاق، فاسیکولاسیون، اختلال هوشیاری، اغما، تشنج، پارستزی، و سندرم زجر تنفسی بالغین می‌شوند. این مقاله یک مورد نادر از دیستونی حاد گردن متعاقب بلع فن‌پروپاترین را معرفی می‌کند.معرفی مورد:بیمار خانم 21 ساله متاهل که حدود 50 تا 60 میلی‌لیتر از سم فن‌پروپاترین موجود در بطری رنگی داخل یخچال را نوشیده بود. با تهوع و استفراغ به بیمارستان محلی مراجعه و با تشخیص اولیه مسمومیت با ارگانوفسفره پذیرش شده بود. در بدو ورود، هوشیار بود و علایم حیاتی پایدار داشت. مردمک‌ها قرینه، گشاد با پاسخ عادی به نور بودند. علاوه بر تعبیه لوله و شستشوی معده، گاواژ زغال فعال و مایع درمانی، نیم میلی‌گرم آتروپین وریدی دریافت و توسط متخصص داخلی به مرکز استان ارجاع داده شد.هنگام رسیدن به اورژانس بیمارستان دانشگاهی، بیمار خواب‌آلود، تعداد ضربان قلب 103 بار در دقیقه، تعداد تنفس 17 بار در دقیقه، فشار خون 80/110 میلی‌متر جیوه، دمای بدن 37 درجه سلسیوس و میزان اشباع اکسیژن 96 درصد بود. یک میلی‌گرم آتروپین وریدی دریافت کرد که تعداد ضربان قلب را به 130 رساند بنابراین تشخیص اولیه مسمومیت با ارگانوفسفره یا کاربامات رد شد.بیمار در بخش مراقبتهای ویژه بستری و درخواست گردید شوهر بیمار سم مصرفی را به بیمارستان بیاورد. نام دانیتول روی بطری درج شده بود. سم مایع قهوه‌ای بود که پس از افزودن آب سفید می‌شد. با جستجوی اینترنتی مشخص شد که ارگانوفسفره نیست و فن‌پروپاترین (یک پیرتروئید) می‌باشد.در طول بستری بجز تاکیکاردی سینوسی، سایر علایم حیاتی پایدار بود. بیمار مردمک‌های میدریاتیک، سفتی عضلانی، افزایش رفلکس‌های وتری عمقی و گردن خمیده به چپ داشت. به دلیل معاینه از سمت راست در معاینه اولیه چنین تلقی می‌شد که بیمار تمایل به همکاری ندارد یا تمارض می‌کند. روز بعد، بیمار از هر دو سمت معاینه شد و متوجه تمایل او به همکاری شدم لیکن نمی‌توانست سرش را به راست بچرخاند. با چشمانش اشاره کرد که خوب نیست. با تشخیص دیستونی حاد گردن به پرستار دستور تزریق 5 میلی‌گرم بی‌پریدن وریدی داده شد. چند دقیقه بعد، بیمار سرش را به سمت راست چرخاند و گفت: «دکتر متشکرم! خیلی بهتر شدم!» در پرسش بیشتر، بیمار اظهار داشت که فقط سهواً همین سم را خورده و دارو یا ماده دیگری مصرف نکرده است. درمان خوراکی با قرص بی‌پریدن 5 میلی‌گرم هر 12 ساعت و شربت دیفن‌هیدرامین 10 میلی‌لیتر هر هشت ساعت ادامه یافت. تمام آزمایش‌ها نرمال بودند. روز بعد بیمار به بخش منتقل و پس از سه روز بدون هرگونه عارضه مرخص گردید.نتیجه‌گیری: فن‌پروپاترین از لحاظ ظاهری شبیه سموم ارگانو فسفره است و می‌تواند منجر به دیستونی حاد گردن شود. به منظور رعایت ایمنی و مراقبت صحیح از بیماران، پزشکان در تشخیص و درمان مسمومیت با سموم پیرتروئید امکان بالقوه بروز عوارض اکستراپیرامیدال را باید مد نظر داشته باشند.