نقش استانداردسازی و کنترل کیفی فرآورده‌های گیاهی در کاهش مخاطرات ناشی از مصرف آن‌ها

مقدمه و هدف: داروها و فرآورده‌های مکمل با منشا گیاهی امروزه به صورت گسترده جهت استفاده‌ی بیماران توسط پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرآورده‌های طبیعی به دلیل پیچیدگی‌های مربوط به تامین مواد اولیه، تولید و فرمولاسیون و همچنین به سبب تصورات غلط در مورد بی ضرر یا کم ضرر بودن آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکلات زیادی در عرصه‌ی درمان یا کنترل بیماری‌ها شوند. علاوه بر این توزیع و در دسترس بودن بسیاری از گیاهان دارویی و تجویز آن‌ها جهت کنترل یا درمان بیماری‌ها توسط افراد غیرمتخصص و نبود نظارت کافی بر روی این موضوع سبب ایجاد مشکلات جدی در سلامت مصرف کنندگان و تحمیل هزینه‌های هنگفت به سیستم درمانی کشور می شود. هدف از این مطالعه بررسی نقش استانداردسازی و تولید فرآورده‌هایی با دوز و اجزای مشخص برای کاهش خطرات ناشی از مصرف این گونه فرآورده‌ها است.روش کار: برای انجام این مطالعه، مقالات مستخرجه از دیتابیس های مختلف بررسی و گردآوری شد و همچنین داده‏های بالینی به دست آمده از پزشکان متخصص و گزارشات بالینی مشکلات ناشی از مصرف فرآورده‏های گیاهی مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: مطالعات نشان داده‌اند که در کشورهای مختلف، بین 10 الی 60 درصد افراد جامعه، حداقل از یک فرآورده‌ی گیاهی جهت درمان یا بهبود بیماری استفاده می‌کنند و در کشورهایی که نظارت بر عرضه‌ی گیاهان دارویی محدوداست، مشکلات و خطرات ناشی از این فرآورده‌ها چالش برانگیز شده است. بسیاری از گیاهان در طبیعت به لحاظ ظاهری مشابه گیاهان دیگر هستند و فقط افراد متخصص می‌توانند آن‌ها را از یکدیگر متمایز کنند. علاوه بر این اندام مختلف یک گیاه نیز می‌توانند اثرات متفاوت درمانی از خود نشان دهند. عدم استفاده از فرآورده‌های استاندارد و با دوز و محتویات مشخص، استفاده‌ی خودسرانه از گیاهان و یا درنظر نگرفتن خطرات احتمالی ناشی از مصرف این فرآورده‌ها توسط پزشکان می‌تواند باعث ایجاد مشکلات زیادی مانند هپاتوتوکسیسیته و رد پیوند در افراد شود.نتیجه: فاکتورهایی مانند شناسایی صحیح گیاهان، نگهداری گیاهان و فرآورده‌های گیاهی در محیط مناسب، انجام کنترل‌های مختلف از جمله کنترل میکروبی و کنترل اصالت گیاهان، عصاره‌گیری و یا اسانس‏گیری به روش‌های استاندارد و در نتیجه تولید فرآورده‌های استاندارد، نظارت مستمر بر تولید، توزیع، نگهداری و عرضه‌ی فرآورده‌های طبیعی و مهمتر از همه‌ی این‌ها آگاه سازی عموم مردم و حتی جامعه‏ی پزشکی کشور می‌تواند باعث کاهش مشکلات و مخاطرات احتمالی ناشی از مصرف این فرآورده‌ها باشد.