فعالیت ضدقارچی اسانس دو گونه گیاه آویشن (thymus migricus) و کاکوتی (ziziphora clinopodioides) روی قارچ عامل کپک خاکستری توت فرنگی (botrytis cinerea)

مقدمه و هدف: کپک خاکستری توت فرنگی از مهمترین بیماری های قارچی پس از برداشت است که موجب کاهش مدت نگهداری محصول می شود. کاربرد بی رویه قارچ کش های شیمیایی در کنترل این بیماری علاوه بر تاثیر روی سلامت انسان و محیط زیست موجب بروز مقاومت در جدایه های مختلف قارچ می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی فعالیت ضدقارچی اسانس دو گونه گیاه آویشن و کاکوتی روی قارچ عامل کپک خاکستری توت فرنگی به منظور کنترل این بیماری بر پایه استفاده از قارچ کش های زیستی انجام گرفت.روش کار: گونه های گیاهی مورد مطالعه از ارتفاعات اطراف شهرستان ارومیه جمع آوری و پس از خشک کردن در سایه، اقدام به اسانس گیری با استفاده از دستگاه کلونجر شد. قارچ botrytis cinerea از گروه گیاهپزشکی دانشگاه ارومیه تهیه و در محیط کشت pda تکثیر یافت. فعالیت ضدقارچی به روش اختلاط با محیط کشت در غلظت های مختلف از اسانس های گیاهی (250، 500، 750، 1000، 1250 و 1500 پی پی ام) بررسی شد. در تیمار شاهد از آب مقطر سترون حاوی 0/02 توئین-80 استفاده گردید. رشد قطری قارچ در فواصل زمانی 48 ساعت به مدت 8 روز اندازه گیری و درصد بازدارندگی رشد میسلیوم قارچ محاسبه شد. آزمایشات در 4 تکرار و شرایط دمایی 1±25 درجه سلسیوس و در تاریکی انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار ibm spss statistics 28.0.1.1 استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از بررسی های آزمایشگاهی کمترین و بیشترین رشد قطری قارچ در تیمارهای مختلف اسانس های گیاهی به ترتیب در غلظت های 1500 و 250 پی پی ام از اسانس آویشن (0/11±1/2 سانتی متر) و کاکوتی (0/24±7/8 سانتی متر) پس از 8 روز ثبت شد. در تیمار شاهد، رشد قطری قارچ در مدت زمان مذکور برابر با 0/05±8/65 سانتی متر بود. درصد بازدارندگی رشد میسلیوم در بالاترین غلظت (1500 پی پی ام) از اسانس آویشن و کاکوتی به ترتیب برابر با 85/2 و 75/4 درصد شد. همچنین، نمودارهای رشد قطری و درصد بازدارندگی رشد میسلیوم قارچ به ترتیب نشان دهنده همبستگی مثبت و منفی با افزایش غلظت اسانس های گیاهی بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها، تفاوت معنی داری بین میانگین رشد قطری غلظت های مختلف اسانس آویشن و کاکوتی در فواصل زمانی 48 ساعت مشاهده گردید (0/001˂p).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه، نشان داد که با توجه به عدم وجود اختلاف معنی دار آماری بین فعالیت ضدقارچی اسانس دو گونه گیاه آویشن و کاکوتی، می توان از هر دو ترکیب گیاهی جهت کنترل قارچ عامل کپک خاکستری توت فرنگی استفاده کرد. انجام مطالعات بیشتر در زمینه تعیین جزء اصلی بازدارنده رشد قارچ در ترکیب هریک از اسانس های گیاهی ضروری به نظر می رسد.