افزودنی‌های غذایی، ایمنی و معایب آن‌ها: یک مطالعه مروری

مقدمه و هدف: افزودنی‌های مواد غذایی (food additive) ترکیبات با منشاء طبیعی یا مصنوعی هستند که به منظور مقاصد متعددی نظیر مبارزه با فساد مواد غذایی، بهبود رنگ و ظاهر، طعم و مزه، افزایش پایداری و مدت ماندگاری فرآورده در حین تولید، فرآوری و بسته‌بندی یا ذخیره سازی به مواد خوراکی افزوده می‌شوند. با این حال اثراتی که این مواد بر روی سلامتی میزبان برجای می‌گذارند، همچنان به عنوان مسئله‌ای بحث‌برانگیز در حوزه ایمنی مواد غذایی به قوت خود باقی مانده است.یافته‌ها: علی‌رغم تاثیرات سودبخشی که افزودنی‌های مواد غذایی از دید اقتصادی و حفظ کیفیت مواد خوراکی دارد، یافته‌های پژوهش‌های صورت‌گرفته در دهه‌های اخیر حاکی از آن است که افراط در مصرف مواد خوراکی حاوی این مکمل‌ها مانند بوتیلیتد هیدروکسی‌تولوئن (bht) و بوتیلیتد هیدروکسی‌آنیزول (bha) و ترت-بوتیل هیدروکوئینون (tbhq) می‌توانند اثرات زیان‌باری بر سلامتی میزبان از جمله رخداد سرطان و مشکلات پوستی به ویژه در افراد حساس و مستعد نظیر کودکان، سالمندان و افراد با نقص سیستم ایمنی داشته باشند. هم‌چنین مستندات گردآوری‌شده بیانگر این است که افزودنی‌های مواد غذایی از جمله امولسیفایرهای مشتمل بر کربوکسی‌متیل‌سلولز (cmc) و پلی‌سوربات (توئین 80) می‌توانند موجب دگرگونی هومئوستاز یا برهم خوردن تعادل میکروبیوم روده (دیس‌بیوزیس) و متعاقباً به وقوع مشکلات گوارشی مانند بیماری‌های التهابی روده یا ibd (کرون و کولیت اولسراتیو)، سرکوب سیستم ایمنی و رخداد انواع سرطان‌های گوارشی و هم‌چنین عارضه‌های روان‌شناختی منجر شود. در بین رده‌های سنی مختلف، کودکان می‌توانند مستعدترین گروه هدف جامعه نسبت به مضرات ناشی از مصرف مواد خوراکی حاوی افزودنی‌های غذایی قلمداد گردند. یافته‌های به دست‌آمده از چند مطالعه حاکی از آن است که افزودنی‌های غذایی متعدد می‌تواند در کودکان به رخداد عارضه‌های ناخوشایندی از جمله وقوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی (adhd) منجر شود.نتیجه‌گیری: با توجه به استفاده گسترده از افزودنی‌های مواد غذایی در صنایع غذایی، در مطالعه مروری حاضر سعی گردید در کنار مزایایی که افزودنی‌های مواد غذایی برای تولیدکنندگان و مصرف‌‌کنندگان داشته‌اند، معایب و اثرات نامطلوب آن‌ها بر سلامتی میزبان نیز ذکر شود و انتظار می‌رود که انتخاب نوع و حدود مجاز مصرفی این افزودنی‌ها مجدداً مورد بررسی‌های بیشتری قرار گیرد.