تهدید ایمنی جوامع بشری با مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها

چکیدهمقدمه و هدف: میکروارگانیسم و انسان در طول تاریخ همواره در جنگ و جدال بوده‌اند. گاه میکروارگانیسم پیروز گشته و همه گیری‌های مهلک بیماری‌های عفونی همچون طاعون، وبا، حصبه، مالاریا، آبله، تیفوس، آنفلوانزا، و... رخ داده است. در صده اخیر به دلیل کشف و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انسان برنده نبرد بوده است. کشف و استفاده روزافزون از آنتی‌بیوتیک‌ها در اواسط قرن بیستم میلادی به اوج خود رسید. بسیاری از بیماری های میکروبی تحت کنترل درآمدند لیکن با مصرف بی‌رویه مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی پدیدار گشتند. هدف این مطالعه بررسی بروز مخاطره ایمنی برای جوامع انسانی با مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها بود.روش کار: در این پژوهش مقطعی پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر پزشکی از جمله پابمد، شبکه علوم، اسکوپوس و گوگل اسکولار با کلید واژگان آنتی‌بیوتیک، آنتی‌میکروبیال، مقاومت، اکتشاف و ایمنی به زبان‌های انگلیسی و فارسی مورد جستجو قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بررسی و محور زمانی توصیفی اکتشاف و مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی ترسیم گردید.یافته ها: اولین آنتی‌بیوتیک (پنی‌سیلین) در سال 1929 توسط الکساندر فلمینگ کشف گردید. سولفونامیدها در دهه 1930، آمینوگلیکوزیدها و ماکرولیدها در دهه 1940، ونکومایسین و لینزولاید در دهه 1950، کینولون‌ها در دهه 1960؛ سفالوسپورین‌ها در دهه 1980 کشف شده‌اند. بین سال‌های 1950 و 1960 به سال‌های طلایی اکتشاف آنتی‌بیوتیک‌ها مشهور گشت زیرا بیش از نیمی از داروهای ضدمیکروبی در آن سال‌ها شناسایی شده‌اند. پس از آن شاهد اکتشاف آنتی‌بیوتیک‌های معدودی همچون لووفلوکساسین در دهه 1990 و سفتارولین در دهه 2010 میلادی بوده‌ایم. اولین مقاومت به پنی‌سیلین در سال 1947 گزارش شد و بعد از آن به دلیل تجویز و مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها، به تدریج مقاومت‌های میکروارگانیسم‌ها به داروهای ضدمیکروبی گسترش یافت و امروزه شاهد بروز سویه‌های میکروبی مقاوم به چند یا تمام آنتی‌بیوتیک‌ها هستیم.نتیجه‌گیری: مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها باعث تحمیل هزینه‌های هنگفت اقتصادی به نظام‌های سلامت جوامع می‌گردد بلکه با بروز مقاومت‌های میکروبی، درمان بیماری‌های عفونی رفته‌رفته دشوار گشته است. با توجه به شناسایی و عرضه تعداد انگشت‌شماری آنتی‌بیوتیک در چند دهه اخیر، تجویز و مصرف بی‌رویه و غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند با به مخاطره انداختن ایمنی انسان‌ها و حتی جوامع بشری، موجودیت حیات بشری در سال‌های نه‌چندان دور آینده را به مخاطره انداخته و موجب غلبه مجدد میکروارگانیسم‌ها بر انسان و بروز انواع همه‌گیری‌های کشنده بیماری‌های عفونی شود. بنابراین برای پیشگیری از بحران های پیش رو باید چاره ای اندیشید و به تجویز غیرمنطقی و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها پایان داد.