آثار شرط خیار در مهریه در نکاح منقطع بر مبنای فقهی و حقوقی

تعابیر فقیهان امامیه درباره ماهیت مهریه، متفاوت به نظر می‌‌رسد؛ از ظاهر برخی از تعابیر چنین برمی‌آید که نکاح از عقود معاوضی است و به‌تبع آن، مهریه در جایگاه عوض واقع می‌شود. در مقابل، تعابیر برخی فقیهان دیگر صراحت دارد که نکاح از عقود معاوضی، و مهریه مانند عوض در عقود نیست. نتیجه اینکه، از نظر فقیهان امامیه، عقد نکاح از عقود معاوضی نیست و اینکه در برخی از عبارت­ها، عقد نکاح مثل عقود معاوضی دانسته شده، به‌دلیل مترتب‌شدن برخی از احکام عقود معاوضی بر پاره ای از جنبه های عقد نکاح است.بنابراین، ماهیت مهریه عوض نیست، بلکه هبة ویژه‌‌ای از جانب خداوند متعال است که مرد ملزم می‌شود آن را به زن پرداخت کند. مراد از هبه ویژه آن است که احکام فقهی و حقوقی عقد هبه، به‌طور کامل بر آن مترتب نمی‌شود. نظر غالب در ماهیت حقوقی مهریه، مانند ماهیت فقهی آن است. شرط خیار، از شروط ضمن عقود لازم و نکاح نیز عقدی لازم است. سوال این است که آیا شرط خیار ضمن عقد نکاح صحیح است؟ و در صورت بطلان شرط، آیا عقد نیز باطل می‌شود؟ قانون مدنی در مادۀ 1069 حکم به بطلان شرط و صحت عقد داده است و علما از دیر باز رای به بطلان شرط داده‌اند، اما دربارۀ وضعیت عقد اختلاف‌نظر دارند. در آیات و روایات دلیلی بر بطلان یا صحت نکاح خیاری و شرط خیار ضمن آن وجود ندارد و تمام ادله‌ای که در این زمینه ذکر شده، اجتهادات علماست. بیشتر حقوقدانان نیز در این ‌زمینه از نظرها و دلایل فقها پیروی کرده‌اند.هدف این پژوهش توصیفی تحلیلی بررسی آثار شرط خیار در مهریه در نکاح منقطع بر مبنای فقهی و حقوقی می باشد.