کیهان ‏زایی بر مبنای قربانی در اساطیر شرق با تکیه بر اسطوره میترا در ایران و پانگو در چین

بنا به نظر ویکو، یگانگی حقیقی فرهنگ انسانی بر سه پایه زبان، هنر و اسطوره استوار است. هرکسی بخواهد نظامی جامع از فرهنگ انسانی ارائه دهد، باید توجه خویش را به اسطوره نیز معطوف دارد. در واقع اسطوره به‏مانند دیگر شاخه‏های معرفت یکی از انحای نسبت گرفتن انسان با هستی و جهان است. اساساً حقیقت و ابژه خود را در ظهورهای مختلف و متنوعی عیان و آشکار می‏کند؛ گاهی عقلی، گاهی مواقع علمی و پاره‏ای موارد اسطوره‏ای، بسته به این‏که انسان بخواهد چه نسبتی با حقیقت برقرار کند. برای انسان اسطوره‏زی، اساطیر مظهر واقعیت اصیل و راستین به‏شمار می‏آید و همه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ی امور و شئون زندگی انسانی را اعم از مادی و معنوی رصد می‏کند؛ زیرا اساطیر همانند علوم می‏کوشد تا مسائل زندگی و عالم انسان‏ها را حل کند و به پرسش‏های اساسی انتولوژیک و تئولوژیک و به عبارتی هستی‏شناسی و الهیاتی وی پاسخ دهد و به تعبیری، در پیش‏برد و توجیه امور خود از استدلال تمثیلی بهره می‏جوید؛ در واقع اسطوره پوشش تمثیلی برای حقیقت است. در روزگار باستان کل جهان مادی در هاله‏ای از تصاویر نمایان می‏شد که ساخته و پرداخته‏ی تخیل و تفکر اسطوره‏ای بود و همین تفکر و تخیل اسطوره‏ای به اشیا و هستی شکل، رنگ و خواصی ویژه می‏بخشید. زمانی دراز پیش از آن‏که جهان به منزله‏ی‏ کلیت اشیای تجربی با خواص پیچیده‏ تجربی نمایان شود، به شکل مجموعه‏ای از قدرت‏های اسطوره‏ای و تاثیرات جادویی متجلی می‏شد. سرچشمه‏ی معنوی و مادر بینش فلسفی نیز همین برداشت اسطوره‏ای از جهان است. پیدایش و تکوین کیهان بر مبنای قربانی یکی از سطوح و مراتب بینش اسطوره‏ای است. و این پرسش اساسی مطرح است که در گفتمان اسطوره‏ای چه نسبتی میان اسطوره و آفرینش وجود دارد؛ در این مقاله بنا داریم به نحو مجمل به این موضوع در دو فرهنگ و اسطوره‏ ایران و چین بپردازیم. روش پژوهش، به صورت کتابخانه‏‏ای، و تلفیقی از روش‏های تحلیلی و تطبیقی است. در واقع ابتدا منابع موجود را بررسی کرده، پس از تحلیل و تفسیر نتیجه به دست آمده، در ادامه از روش تطبیقی به بن‏مایه‏های اساطیری و هم بنیانی‏ها در اسطوره‏های ایران و چین پرداخته می‏شود. دلیل همانندی‏ها و قرابت‏های بسیار نزدیک در اصول محوری باورهای اساطیری دو کشور ایران و چین، دو نکته جالب توجه دیده شد. نخست بنیاد فطری و ذاتی تعقل و ذهنیت نزدیک بشر؛ و دیگری پیوندهای جغرافیایی از آفریقا و آسیا و وجود جادۀ بازرگانی ابریشم که شاهراه ارتباطی فرهنگ‏ها بود، سبب شدند تا به امروز نیز این کنش فرهنگی نمایان باشد. از سوی دیگر عامل جوّی و باران و رودخانه‏های عظیم عوامل اسطوره ساز طبیعی هستند که در هر دو سرزمین باستانی باعث تقویت باورهای همانند شده است.